Тываның Баштыңы: төөгүлүг хүнде өөрүшкүңерни үлежип тур мен

 Кызыл кожууннуң Баян-Кол суурга чаа Культура бажыңын ажыдар онзагай болуушкун болган. Федералдыг төлевилелге республика Чазааның идепкейлиг киржип, ажылдаан түңнелинде, суурда 80 олуттуг чаа культура одаа ажыттынган. Байырлыг хемчегге ырак-чоокта чурттап чоруур чаңгыс чер-чурттуглары база көрүкчүлер чыглып келген.  

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ол байырлалга киржип, Баян-Кол суурнуң хоочуннары-биле Шагаа бүдүүзүнүң чолукшулга езулалын кылган. Күш-ажылдың хоочуну, маадыр ие, Ада-чурттуң улуг дайынының чылдарында фронтуже белек чыырынга киржип чораан, амгы үеде 86 харлыг эне Санчы Ховалыговна Анукаева, күш-ажылдың мурнакчызы, суурнуң бирги херээжен тракторизи Наталья Монгушовна Чаш-оол, күрүне ажылдакчызы Доржу Байкараевич Баданай, хөй ажы-төлдүг ада, арга-дуржулгалыг механизатор Сергей Байкараевич Докуй, РФ-тиң улус өөредилгезиниң тергиини, Тываның алдарлыг башкызы Раиса Хунаевна Артаева, хоочун малчыннар – Зоя Бапыкай, Тамара Ойдуп-оол, Орус-оол Сымчаан-оол оларга Чаа чылда чаагай күзээшкиннерни оштаан ак кадактарны сунуп, чолукшаан. Чолукшууру – салгалдарның аразында харылзааны деткээн чончу езулал. 

Баян-Кол суурнуң культура бажыңы 90 чылдарда өрттенген, ындыг болзажок баян-колчулар эргиде садыг турган оран-саваны эде дерээш, аңаа культурлуг хемчеглерин эрттирип, идепкейин салбаан. А чон хөй киржир хемчеглер – Чаа чыл, Шагаа дээн ышкаш байырлалдарны школаның улуг залынга эрттирери чаңчыл апарган турган. 

Чаа үнген чылда баян-колчулар уттундурбас улуг белекти хүлээп болган. Эйлиг-Хем, Ак-Даш, Чаа-Суур суурларда клубтарны тудуп, хүлээткен «Минусинскиниң тудуг компаниязы» КХН тудуг компаниязы Баян-Кол суурда Культура бажыңының оран-савазын кыска хуусаада туткаш, ажыглалче киирген. 

"Хүндүлүг чаңгыс чер-чурттугларым, баян-колчулар, төөгүлүг бо хүнде Силер-биле кады өөрүп тур мен! 1991 чылдан бээр клуб чок турган болгаш, кандыг-даа деңнелдиң соңгулдалар кампаниязының үезинде чагыг кылдыр киирип турган эң кол күзелиңер ам боттанган. Улуг, делгем культура одаа силерге ачы-дуза көргүзеринге белен. Культурлуг кежээлерни, улуг концерттерни, шиилерни маңаа көргүзүп болур. Бир эвес маңаа чаштар үнү кезээде чаңгыланып турар болза, чараан чарыгдалывыс шын үнгениниң бадыткалы-дыр. Чоннуң байырлалы - Шагаа бүдүүзүнде клуб ажыглалда киргени база онзагай демдек деп санап тур мен. Эрги чылда чүге-даа ундаравайн, бергелерни ажып, улуг чаа клубту манап алганыңар – силерниң тура-сорууңарны, шыдамыыңарны херечилеп тур. Чаа чылда өске-даа тиилелгелерни чедип алыр силер. База катап байыр чедирип тур мен» - деп, Шолбан Кара-оол чыылганнарга байырны чедирген. Тываның Чазааның ажыл-чорудулгазын таныштырып тура, «Мээң чурттап турар суурум» деп чаа төлевилелди боттандырарын элээн тодаргай тайылбырлаан. Суурунуң хөгжүлдезинге бурунгаар базымны кылыр, чоннуң амыдырал-чуртталга байдалының деңнелин көдүреринге идигни бээр ажылчын олуттарны тургузар ажыл-херектерни бир дугаарында сайзырадыр. Ылаңгыя кыдыг черлерде суурларның байдалынче онза кичээнгей угланганын чугаалаан. «Бистиң одар-белчиирлиг черлеривис ээн чытпайн, аңаа кижилер чурттап, малын малдап чоруур болза, ада-өгбелеривистиң биске арттырып берген чер-чуртунуң езулуг ээлери бооп, салгалдан салгалче ону уламчылаар бис» - деп, Тываның Баштыңы чугаалаан. 

Баян-колчулар Тываның Баштыңынга сонуургаан айтырыгларын салып, чагыгларын киирген. Чазак даргазы чон-биле ужурашкан соонда, республиканың орук-транспорт комплекизиниң яамызынга «Тываның транспорт системазын хөгжүдери» күрүне программазынче Ээрбек-Баян-Кол автоорук участогун чаартыр дугайында айтырыгны ажылдап киирер даалганы берген.