Женишбек Назаралиев Ыдыктыг ХIV - кү Далай-Ламаның тыва чонга кыйгырыын дамчыдып берген

Делегейде сураглыг нарколог, психиатр Женишбек Болсунбекович Назаралиев бо хүннерде Тывада ажыл-агыйжы сургакчылаашкын-биле келген. Эрткен чылдың декабрьда Тываның Чазаа биле Назаралиев аттыг эмнелге төвүнүң аразынга ат салган Дугуржулга езугаар профессор маңаа кээп, апрель 12-де бодунуң эмнелгезинге 4 специалисти өөредип алыр сорулга-биле шилилге (кастинг) эрттирген. Бо шилилгеге 30 ажыг наркологтар, терапевтер, психологтар киришкен. Оларның профессионал белеткелин бедик деңнелдиг деп, ол түңнээн. Конкурсту эрткен, шилиттинген эмчилер 3 - 6 айларның дургузунда боттарының мергежилин Назаралиев аттыг эмнелге төвүнге бедидер. Өөредилгениң соонда олар Тывага кээп арагадан болгаш наркоманиядан аарааннарны эмнеп эгелээрлер.
    Тывага арагалаар чорукка удур демисел талазы-биле Назаралиев докторнуң ажылдап кылган программазында специалистер белеткели база кирип турар. Ол документиде дыка хөй хемчеглер кирген, ында чүгле эмнээшкин эвес, аарыг кижилерниң угаан-медерел, социал, күш-ажыл байдалдарын чогумчалыг болдурары, хөй-ниити-биле, уруглар болгаш аныяктар-биле ажылдың аңгы-аңгы угланыышкыннарын кии-рери база көрдүнген. Женишбек Болсунбековичиниң Россияда бир дугаар тургускан төлевилелиниң кыска допчулалын кадык камгалалдың, социал албаннарның, өөредилгениң, культураның ажылдакчылары-биле апрель 12-де Тываның национал музейинге болган ужуражылгазынга таныштырган.
    Ол ужуражылгага Женишбек Болсунбекович Ыдыктыг XIV Далай-Ламаның тыва чонга келир салгалдың чаагай чоруу дээш арагалаашкынга удур кыйгырыын таныштырган. Аңаа ТР-ниң Баштыңы Ш.В. Кара-оол, Чазак Даргазының оралакчызы А. П. Дамба-Хуурак, Буян башкы, республиканың наркология диспансериниң улуг эмчизи И.О. Бадыргы, журналистер, кадык камгалал адырының ажылдакчылары, нарколог эмчилер, наркология диспансериниң хайгааралында турар аарыг кижилер дээш, оон-даа өске сонуургалдыг чон кээп чыылган.
    Аңаа Шолбан Валерьевич Кара-оол: «Нацияның генофонун арттырып алыры — Чазактың база бир кол сорулгазы. Алкоголизм болгаш наркомания — ниитилелдиң аарыы. Ол багай чүүлдер өг-бүле бүрүзүнүң чоок кижилеринде, төрелдеринде бар деп болур. Чоокта чаа Иштики херектер яамызы-биле түңнээнивистиң соонда, кем-херек үүлгедиглериниң 1Y3 кезээ чүгле арага ишкениниң түңнелинден, эзириктиң хайындан бооп турар, дыка чидиг айтырыг-дыр» — деп демдеглээн. Ол «Амыдыралдың доктору-биле» таныжып алганынга сеткилиниң ханызындан өөрүп чугаалады. Женишбек Болсунбековичиниң нацияның кадыын экижидер сорулганы чедип алыр дээн төлевилелин, программазын чүүлдүгзүнүп, ам-даа сүмележип, ындыг угланыышкынныг ажылдаарын чугаалады.
    Ж. Б. Назаралиев Ыдыктыг ХIV Далай-Ламаның 2013 чылдың январь 16-да ат салган чагаазын чыылган чонга номчуп берген.
   Далай-Ламадан хоолаан кыйгырыгны Тываның Баштыңы Ш.В. Кара-оолга болгаш Буддистер нии-тилелиниң даргазы Буян башкыга тывыскан. Шак мындыг хоолаан кыйгырыгларны школаларга класс бүрүзүнге, ажыл-албан черлеринге, кабинеттерге аскылап, чон аразынга тарадырын ол сүмеледи. Бо кыйгырыгже улуг кичээнгейни салып, өөреникчилерге диктант, бо темага чогаадыглар бижидерин сүмеледи.
    База бир таныштырар дээн чүүлү — «Наркотиктен дашкаар угаан-медерел» деп Бүгү-делегей лигазының чорудуп турары наркотикке удур MayaPlanet (Maya санскриттен очулдурарга «хоозун күзел») Интернет-төлевилели. Ол төлевилелдиң сорулгазы — ниитилелге наркотиктерни чажыт ажыглап турар кижилерниң амыдыралын көргүзери, чонга наркоманияның дугайында база ону ажыглап турган наркоманнарның болгаш оларның чоок кижилериниң шын, ажык чугаазын дыңнаары. 4 номинацияга: чурук, фото-чурук, видеоролик болгаш минниишкинниг чугаа. Ийи чыл дургузунда бо Интернет-делгелгеге 97 чурттар аразынга 100 муң кижи киришкен. Амгы үеде делгелге Кыргызстанда школаларда, университеттерде, музейлерде делгеттинген, оон Казахстанче, Афганистанче дамчып чоруптар. Делгелгени Тываже бо чайын азы күзүн эккеп, тыва чонга көргүзерин эмчи аазаан.
   Национал музейге болган ужуражылга үезинде сураглыг эмчи нарколог диспансерниң учедунда аарыг кижилерни болгаш база амы-хуу айтырыгларлыг келген чонну хүлээп ап, консультацияны берген.