РФ-тиң Энергетика яамызының ажылчын бөлүү Тываның энергетиказын хөгжүдер таарымчалыг арганы дилеп турар

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол биле Россияның энергетика сайыды Александр Новактың дугурушканы-биле оралакчы сайыт Владимир Кравченкога удурткан ажылчын бөлүк июль 29-та Тывада келген. Регионнуң территориязында чылыдылга-энергетика комплекизиниң шупту объектилерин хынап, энергетиканы хөгжүдериниң аргаларын тып, Тывага идегелдиг чырык болгаш чылыг хандырылгазының айтырыгларын өөренип көөр сорулгалыг. 

 Тываның Чазаанга кылыр ажылдарның угланыышкынын тодараткан хурал чымыштыг эрткен. Энергетика талазы-биле оралакчы сайыт Владимир Кравченко хүннүң кол айтырыы – Тываның найысылалда чылыг хандырылгазының бергедээшкиннериниң талазы-биле шын медээлерни чыып алыры деп айыткан: «Найысылалда болгаш республикада чырык болгаш чылыг хандырылгазының эң-не шын медээлерин чыып, таарымчалыг арганы шилип, чөптүг шиитпирни хүлээп алыры – бистиң сорулгавыс ол". 

 2011 чылда бадылаан, 2028 чылга чедир хоорайның хөгжүлдезин айыткан найысылалдың чиңгине планын хурал үезинде база сайгарган.  Кызылдың төп кезээниң Мугур кудумчузундан М. Бухтуев кудумчунга чедир 29 беш болгаш тос каът бажыңнар, 6 уруглар сады, ийи школаны тудар пунктулар Чиңгине планда бар. Эргижирээн болгаш озал-ондактыг бажыңнардан өскээр көжүрериниң программазы-биле Ангар бульварынга 9 тос каът, 6 дөрт каът бажыңнарны тудары планнаттынган. «Шанхай» микрорайонунда ийи каът ыяш бажыңнарның орнунга школа болгаш каът бажыңнарны тудар. Оон аңгыда Россияның Президентизиниң чарлыктарынга дүүштүр, хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерни, өскүс уругларны болгаш чурттакчы чоннуң өске-даа чиигелделиг кезээн бажың, чер участоктары-биле хандырарын Тывада боттандырып турар. 

  Ындыг болзажок, чылыг болгаш чырыктың чедишпезинден, туттунган объектилерни, ооң иштинде ийи уруглар садын, инженер четкилеринге кожар арга чок. 

 Хоорайның сайзыралының нарын айтырыгларын шиитпирлээри-биле чылыгның чаа электростанциязын тудары Чиңгине план күүселдезин чүгле хандырар эвес, а үлетпүр бүдүрүлгезиниң болгаш коммерция структураларының объектилерин тудар арганы бээр. Тываның энергетика сайыды Роман Кажин-оол биле Кызылдың мэриниң тудуг талазы-биле оралакчызы Борис Очур федерелдыг ведомствонуң төлээлеринге ол дугайында илеткээн. 

 Амгы үеде республика найысылалын соок болгаш изиг суг-биле хандырып турар Кызылдың ЧЭТ-тиң ажыл-чорудулгазын, техниктиг байдалын болгаш модернизастаар аргазын энергетиктер чугаалашкан. Чуртталга зоназында ЧЭТ долгандыр хүрээлелге болгаш чурттакчыларның кадыынга багай салдарны чедирип турар хөөлүг ышты база чугаа аразында сайгарган. Бойдус курлавырлары болгаш экология сайыды Чайзу Кыргыс, Кызылдың ЧЭТ-иниң иштики мониторингизиниң көргүзүү-биле алырга одалгага ажыглаан хөмүр ыжының үш кезээ агаарже үнерге, ону чурттакчылар тынып турарын дыңнаткан. Кызылдың экологиязынга база багай салдарлыг хуу секторда чуртталга бажыңнарының орнунга, хөй каът чуртталга бажыңнарын тудуп, агаарның хирленир деңнелин эвээжедип болур. Чаа чылыдылга-энергетика четкизин тудуптар болза, аңгы-аңгы организацияларның 49 санныг бичежек котельнаяларының 39-у четкиге коштунганындан, ажыглалдан үнер. 

 Кызылдың чылыг хандырылгазының бүгү нарын айтырыгларын: чылыг энергия дөстеринден эгелээш, чылыг четкилериниң, дериг-херекселдерниң, оран-саваның эргижирээни, чурттакчы чоннуң өрезиниң тургустунган чылдагааны, изиг болгаш соок сугларның учедунуң дериг-херекселин тургузарынга чедир сайгарып чугалашкан. Сайгарылга үезинде Улуг-Хем кожууннуң чагырга даргазы Мерген Анай-оол сөстү алгаш, Россияның Энергетика яамызынга Тывада энергетиканың чедишпес нарын айтырыын кичээнгейни алганы дээш өөрүп четтиргеш, чаа чылыг станциязы ТЭС-2-ни тудар дээн саналды деткээн. Республикада байдалды экидир өөредип, Тываның хөгжүлдезинге ажыктыг шиитпирни хүлээп алырынче коллегаларын кыйгырган. 

 РФ-тиң Энергетика яамызы биле Тываның чогуур ведомстволарының төлээлери кыска хуусаа дургузунда чугула херек материалдарны белеткээр дугайында дугурушканнар.