Тывада Стратегиктиг инициативалар агентилелиниң (СИА) киржилгези-биле инвестиция климадын экижидеринге кады ажылдажылга айтырыгларын сайгарып чугаалашкан

      Владимир Путинниң саналы-биле РФ-тиң Чазаанда регионнарда хөй-ниити ужур-дузалыг төлевилелдерни деткиир база инвестиция климадын экижидер адырда мурнакчы арга-дуржулгаларны нептередир дээш тургускан «Стратегиктиг инициативалар агентилели» коммерцияга хамаарышпас автономнуг организацияның төлээлери республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң чалааны-биле Тывага келгеш барган. СИА-ның специалистери Тываның Экономика яамызы, республиканың Садыг-үлетпүр палатазы-биле кады биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорукту хөгжүдеринге таарымчалыг байдалдарны тургузар айтырыглар талазы-биле семинарларны болгаш «төгерик столдарны» эрттирген. Агентилелдиң бирги белеткээн Россияда инвестиция климадының байдалынга национал рейтингиниң түңнелдерин база СИА-ның республиканың эрге-чагыргазы-биле моон соңгаар кады ажылдажылга айтырыгларын база сайгарган. 

   Национал инвестиция рейтингизиниң кол сорулгазы -- багай ажылдап турарларны сойгалаары эвес, а сайгарлыкчы чорук хүрээлелин экижидеринге регионнарның эрге-чагыргаларын киириштирип, бергелерни илередири деп, Сибирь федералдыг округда СИА-ның төлээ чериниң удуртукчузу Илья Воронов тайылбырлаан. 

   «Мындыг хевирлиг рейтингини бир дугаар тургузуп турар, ынчангаш регионнарның эге туруштарын демдеглеп, бизнести чорударынга таарымчалыг негелделерни деңнештиреринге географтыг, агаар-бойдус болгаш өске-даа онза чүүлдери чокка, эрге-чагырга органнарындан хамааржыр шиитпирлерни хүлээп алырынче ол угланган» - деп санап турар. 

СИА-ның төлээлериниң бодалы-биле, рейтингиниң ниити каттышкан көргүзүү-биле Тыва сөөлгү черде-даа болза, идегел бар. Ниити түңнелди үндүрер 45 барымдааларның 4 көргүзүүнге республика бедик демдекти алган. Оларның аразында – эрге-чагырга органнарының шимчевес өнчүге эрге болгаш ооң-биле холбашкан хамаарылгаларның бүрүткелин дүрген кылыры, электроэнергияга коштунарда эвээш санныг негелделер, училищелер болгаш дээди өөредилге черлериниң доозукчуларынга үлетпүр, көдээ ажыл-агый, тудуг болгаш транспорт бүдүрүлгелериниң чедингири, биче бизнеске ачы-дуза чедирип турар хөй талалыг төптерниң бары. 

  Тываның эрге-чагыргазы национал рейтингиниң түңнелдери-биле 11 параметрге ортумак демдекти алган. Инвестиция климадының 11 барымдаазы ортумактан куду, 23-ү - казыыр демдектерни алган. СИА-ның айтырыгларынга киришкен Тываның 400 ажыг сайгарлыкчылары, бизнес-ниитилежилгелери ТР-ниң Тудуг яамызындан тудугга чөпшээрел алырының хуусаалары, үндүрүг органнарынга бүдүрүлгени бүрүткедири шүүттүг дээрзин демдеглээн. 

   Регионнарның инвестиция сонуургалын бедидер бүгү российжи төлевилелди боттандырып эгелээниниң эге чадаларында чурттуң иштинде Тыва мурнуку черлерге турганын ужуражылга үезинде демдеглээн. Регионнуң инвестиция стандартын республика бир дугаарында киирип, шенээн болгаш ону муниципалдыг деңнелче база киирген. Ындыг болзажок, стандартты бүн бүрүнүң ажыл-чорудулгазынга киирер талазы-биле туружун өске регионнарга мурнадыпкан. Ону чүгле Тывага хамааржыр онзагай байдалдар, социал-экономиктиг хөгжүлде, үлетпүр болгаш сайгарлыкчы чоруктуң күчүзүнүң аңгы-аңгы деңнелдери-биле тайылбырлаар. Чижээлээрге, энергияның, чылыг болгаш чырыктың чедишпезинден, дыка хөй таварылгаларда, ол четкилерге техниктиг коштунулгада, тудугга чөпшээрел алырда, чер участогунуң инфраструктура хандырылгазында кызыгаарлаашкыннарбар. 

    Республиканың ол онзагайын Национал рейтинг өөренип көрбейн турар. «Төгерик столдуң» эрттирикчилери сайгарлыкчы чорук хүрээлелин сайзырадыр айтырыгларже профессионал көрүш-биле көргеш, ол ажыл-чорудулга угланыышкынынга эдилгелерни кылыр ажыктыг сүмелерни бергенин, Тываның Чазааның Даргазының оралакчызы Орлан Достай демдеглээн. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң эгелээшкини-биле тургустунган сайгарлыкчы чорук хөгжүлдезиниң «улусчу картазынче» ол арга-сүмелерге даянгаш, августуң 1-ден эгелеп эдилгелерни болгаш немелделерни киирер. 

  Тываның Экономика яамызы база Садыг-үлетпүр палатазы-биле СИА аразында республиканың инвестиция климадын, ылаңгыя, сайгарлыкчы чорукка таарымчалыг байдалдарны тургузарының «улусчу орук картазын» экижидер талазы-биле планнарны кадыботтандырар ажылдажылга дугайында дугуржулганы чарган. Хакасияда болгаш Тывада СИА-ның хөй-ниити төлээзи Сергей Ербягинниң бодалы-биле алырга, сорулгаларны чедип алыр дээш республика элээн базымнарны кылган. Ооң бирээзи – республикада инвесторларга, база региондан дашкаар тус черниң бизнес-төлевилелдерин шимчедип турарларга чаңгыс «соңганың» ролюн күүседип турар Инвестицияны хаара тудар талазы-биле агентилелди тургускан. СИА-ның ажылдап кылып турары регионнарның мурнакчы арга-дуржулга атлазынче ол арга-дуржулганы сүмелээр бодалдыг.