Тываның Баштыңы биче болгаш ортумак бизнести деткиир хемчеглер дугайында

«Бот-аңгыланырының үезинде Россияда бүгү бизнес нарын байдалда келген. Тывада биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорук база-ла бергедээн. Бөгүн кызыгаарлаашкынныг бо берге үеде, сайгарлыкчы чорукту турум байдалынга тударын чедип алыр дээш, оларга дузалажыр бирги деткимче хемчеглерин хүлээп алдывыс. Бирээде, хыналдаларны түр када соксадырын шиитпирледивис. Чүгле кижилерниң кадыынга айыыл чедирип болур байдалдар тургустуна берзе, ону эрттирип болур. 

Ийиги кезек – чээлилер. Бирги хереглел барааннарын садып-саарып турар сайгарлыкчыларга эвээш хемчээлдиг чээлилерге хуу ставказын бадырдывыс. Баштайгы 6 айында 0 хуу, ооң соонда – 6-дан 8 хуу. Өске сайгарлыкчыларга чээлини баштайгы 6 айында 2 хуу, 7-ги айындан 6-8 хууга доктаадыр. Оон аңгыда чээли бээриниң чагыын бир хүн ишти шиитпирлээр. Бөгүнде Сайгарлыкчы чорукту деткиир фонд 10 млн. рубль акшага 2 чээлини берген, 29 млн. рубль акша түңнүг чагыг кирген 8 кижини деткээн. Федералдыг субсидиялар акшазы-биле фондунуң акшазын 200 млн. рубльге көвүдедип, сайгарлыкчы чоруктуң 40 хире субъектизинге деткимчени бээрин планнадывыс. Фондунуң магадылалы-биле 250 млн рубльге чээли немей ап болур. Айыттынган чээлиниң 70 хире хуузунга магадылалды бээр. 

Биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чорук бүдүрүлгелериниң саң-хөө ажыл-агыйжы байдалынга мониторингини доктаамал чорударын айыттым. Берге байдалда таварышкан сайгарлыкчыларга деткимчени бээр бис. Орулгалары амыдырап-чурттаарының кудуку хемчээлинден эвээжээн ажылдакчыларны база сайгарлыкчыларны ол мониторинги-биле илередир. Оларга социал керээзиниң систамазы-биле эвээш орулгалыг дээш пособиени төлээр. Бир кижиге 11125 рубль болур. Хөй эвес акша, ындыг болзажок, берге байдалды ажып эртеринге ол-даа болза дуза болур. 

Чаңгыс чер-чурттуглар! Бо дээрге кризиске удур чүгле баштайгы хемчеглер-дир. Оон улаштыр байдалды сайгарып, тускай базымны кылыр бис. Ынчангаш эрге-чагырга-биле, чазак-биле, Экономика яамызы-биле харылзаага турарыңарны диледим, сайгарлыкчылар. Үениң аайы-биле кады ажылдап тургаш, чидириглерни эвээжедип, бураашкынны болдурбас бис».