20.11.2015
Тыва дылдың хүнүн тургузарының дугайында саналды республиканың Тываның Улустуң чогаалчызы, Пушкин, Грибоедов, Лермонтов, Блок, Есенинниң чогаалдарының очулдурукчузу, шүлүкчү Александр Даржай Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол-биле ужуражылга үезинде киирген.
«Силер-биле ужуражып чугаалашкаш, хей-аъдым көдүрлүр, оозун бодаарга силерниң энергияңарны сиңирип ап турар хевирлиг-дир мен» - деп баштак аян-биле чугаазын Александр Александрович Даржай эгелээн. Бо хүнде чогаалчы суг адаанда барган төрээн Чаа-Хөлүнүң дугайында «Бузулган көрүнчүктүң чайыры» деп чогаалын бижип турарын сонуургаткан. Тывада Улусчу ужур-чаңчылдар чылының түңнелдерин база каксы сайгарган.
«Россияның литература чылынга Тывага чоннуң чаңчылдарының чылы немешкен. Кандыг-даа бижимел литература бүрүзү чоннуң аас чогаалының кавайындан ужукталган — деп, Александр Даржай чугаалаан. — Бистиң кожаларывыс алтайлар октябрь 21-ни Алтай дылдың хүнү кылдыр чарлаан. Россияның Президентизи Владимир Владимирович Путин июнь 6-ны Орус дылдың хүнү кылдыр бадылады. Октябрь 7-ни Тыва дылдың хүнү кылдыр доктаадып тургузарын саналдап тур мен. 7 дээрге ыдыктыг сан-дыр. Чүге октябрь айны шилип алган мен? Чүге дээрге бодумнуң бижимелдеримни коптарып ордум. 1993 чылда парлалга болгаш массалыг коммуникациялар сайыды турган мен, ол чылдың октябрь 6-8 хүннерде бурунгу тюрк, орхон-енисей бижимелдер талазы-биле делегейниң эртем-практиктиг конференциязын Тывага эрттирген бис».
Республика Баштыңы Шолбан Кара-оол чогаалчының саналын улуг сонуургал-биле дыңнаан болгаш ында ханы утка бар дээрзин демдеглээн. Александр Александрович Даржайның саналын Чазак чөвүлелинге болгаш хөй-ниити дыңнаашкыннарга сайгарып чугаалажыр бис дээрзин бүзүреткен. «Дыл иениң сүдү-биле кады келир. Бодунуң нациязынга, иезиниң дылынга чоргаарланыр херек» – деп, Александр Даржай немээн.
Улуг салгалдың кижилериниң ажыл-ишчи чоруун болгаш мерген угаанын Шолбан Кара-оол база катап демдеглээн. «Монгуш Борахович Кенин-Лопсан, Александр Александрович Даржай болгаш өске-даа бистиң хоочуннарывыска бодум хуумда чоргаарланыр мен. Оларның энергиязы улуг, угаан-медерели чарт болгаш ханы, кол чүүл — бодунуң чонунга болгаш бодунуң черинге ынакшылы кызыгаар чок» — деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан.
База ол ышкаш, Александр Даржайның шүлүктериниң чыындызы кезээде ооң холунуң баарында. «Удуур мурнунда элээн каш одуругларны номчааш, тыва дылымның бир-ле чаражын эскерип каар мен. Ол чыындының үнелии чүдел дизе, ында Силер холуңар үжүүн салган силер» - деп Шолбан Кара-оол чугаалаан.
Чоокта чаа үнген номунга хостуг арыннар тыпты бээрге. чогаалчы бодунуң чаа шүлүктерин немей бижээн чүве-дир. «Улгаттырар шил тудуп алгаш, дөрт хире шүлүк бижээн кижи мен» - деп шүлүкчү каттыргаш, республиканың баштыңынга элээн чагыгларны берген. А чуртталгада эң-не кол чүүл – ажыл-дыр деп демдеглээш, бүгү-ле чүүлдерге аас-кежикти, ажылынга мерген угаанныг болурун чагаан.