Тыва: «Чемгерикчи инек малым» губернатор төлевилелиниң киржикчилерин шилиир чурумнуң дугайында

1) хөй ажы-төлдүг өг-бүле (өг-бүле чаңгыс иеден төрүттүнген, 18 хар чедир назылыг үш болгаш оон хөй ажы-төлдүг азы тургустунган чурум езугаар ажы-төл азырап алган болза); 

2) эвээш орулгалыг өг-бүле (социал дуза көргүзерин дилээн үеден эгелеп, билдириишкин киирген ай мурнунда, календарлыг үш айда кижи бүрүзүнге ортумак орулгазы, Тыва Республикада доктааткан кижи санынга онааштыр амыдырап-чурттаарының кудуку деңнелинден ашпайн турар болза);  

3) өг-бүлениң кежигүннери - мал тудар кажаалыг база сиген шыгжаар черлиг ийикпе, азы хууда бажыңының чанынга ону тудуп алыр девискээри бар, чурттакчылыг суурда шын чурттап турар хамаатылар болур. 

Төлевилелди боттандырып эгелээн үеден бээр, хөй ажы-төлдүг болгаш эвээш орулгалыг 869 өг-бүле социал дузаламчы кылдыр бызаалыг инектерни алган. Ол өг-бүлелерде 3338 уруг-дарыг бар.

Төлевилел киржикчилери өг-бүлелерниң 71,5 хуузу, азы 621-и үш база дөрт ажы-төлдүг (2016 чылда 220 өг-бүле азы 59,6 хуузу, 2017 чылда – 190 өг-бүле азы 76 хуузу, 2018 чылда – 211 өг-бүле азы 84,4 хуузу).  

Беш болгаш оон хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерниң саны 248 азы 28,5 хуузу (2016 чылда – 149 азы 40,3%, 2017 чылда – 60 азы 24%, 2018 чылда – 39 азы 15,6%).  

Республикада назы четпээн беш болгаш оон хөй ажы-төлдүг шупту 772 өг-бүле бар.  

Төлевилел киржикчилери болур, беш болгаш оон көвей ажы-төлдүг өг-бүлелер Сүт-Хөл кожуунда хөй - төлевилелде киржип турар 49 өг-бүлениң 24-ү (49%); Чөөн-Хемчик кожуунда – 84 киржикчиниң 33-ү (39%) база Ак-Довурак хоорайда – 7 киржикчиниң 5-и (35%). 

Өске муниципалдыг тургузугларда «Чемгерикчи инек малым» төлевилелдиң киржикчилери үш база дөрт ажы-төлдүг өг-бүлелерге хамааржыр.  

Чижээ, Каа-Хем кожуунда төлевилел киржикчилери болур 74 өг-бүлениң чүгле 16-зу бештен хөй ажы-төлдүг (22%). Кожуунда ниитизи-биле 48 өг-бүле беш болгаш оон хөй ажы-төлдүг.  

Улуг-Хем кожуунда 70 киржикчиниң 14-ү беш болгаш оон хөй ажы-төлдүг (20%). Беш болгаш оон хөй ажы-төлдүг 88 өг-бүле кожуунда бар. 

Бии-Хем кожуунда 48 киржикчи өг-бүледен 8 өг-бүле беш болгаш оон хөй ажы-төлдүг (16%). Кожуунда ындыг өг-бүлелерниң саны 49.