«Социал картофель» төлевилелди калбарткан

Хуралдың ажылынга чазак даргазының оралакчызы Валентин Ендан, администрация удуртукчузу Светлана Ощепкова, көдээ ажыл-агый, экономика база саң-хөө сайыттары, а харылзааның удур талазынга - муниципалдыг тургузуглар база сумулар даргалары киришкен.

 Тываның Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар Владислав Ховалыг республикада картофель бүдүрүлгези чедишпезин чугаалаан. 1 кижиге чылда ортумаа-биле 90 кг херек болза, 2020 чылда республика 1 кижиге онааштыр чүгле 65 кг картофельди бүдүрген, а артканын соңгаартан киир сөөртүп турар. 

«Боттарывыска четчир картофельди тарып, ажаап ап болур хиревисте, чүге Саян артындан ону садып ап турар ирги бис деп, кезээде боданыр мен. А херек кырында бистиң картошкавыстың амданы безин тускай, чаагай болгай. Ол көдээ ажыл-агый культуразы социал ужур-уткалыг бооп турар. Чүү дээр ийик, картошка – ийиги хлеб! Ындыг чемге онза хереглелдиг кижилерге дузалажыр ужурлуг бис. Бисте «Социал картофель» төлевилел ажылдап турар. 2020 чылда эвээш орулгалыг 1241 өг-бүле картошка үрезинин деткимче кылдыр алган. А 3442 өг-бүлеге картошка база ногаа үрезиннерин социал деткимчеге үлээн. Республикада дузаламчыга хереглелдиг 28 муң ажыг эвээш орулгалыг өг-бүлелер бар болза, ол далайда дамды хире эвээш-тир. Ынчангаш төлевилел-биле деткимче алыр кижилерниң санын каш катап көвүдедир деп шиитпирни хүлээп алдым. Тодаргайлаар болза, төлевилел киржикчилериниң санын эвээш дизе 16 катап көвүдедир!» – деп, Владислав Ховалыг чугаалаан. 

Республиканың удуртукчузу хуралдың киржикчилери-биле «Социал картофель» төлевилелче эвээш орулгалыг шупту өг-бүлелерни хаара тудар арга-хевирлерни сайгарып, үрезин база кывар-чаар чүүлдер садарынга, чарыгдалдарны эгидеринге дузалажырын чугаалашкан.

Муниципалдыг эрге-чагырга удуртукчуларынга бажың чанының участоктарын чардырарын, арыктарны аштап-арыглаарын, кудуктарны септеп-селиирин, коллективтиг огородче үрезиннерни сөөртүп-чедирерин баш бурунгаар планнап алырын дааскан. 

Кызыл база Ак-Довурак хоорайларда хөй квартираларлыг бажыңнарда чурттап турар, чер участогу чок, эвээш орулгалыг өг-бүлелерге картошка тарыыр участоктарны белеткээр. Кызылда өг-бүлелерге Кара-Хаак суурда 50 га чер участогун, а Ак-Довурактың чурттакчыларга Барыын-Хемчик кожууннуң девискээринге коллективтиг огород тарыырынга тускайлаар. 

Ногаа культураларын шыгжаар чер - айтырыг бооп артпышаан, ынчангаш бюджет организацияларының, азы улуг көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлериниң шыгжамыр черлерин белеткээр деп чугаалашкан. 

Владислав Ховалыг чурттакчы чоннуң амыдырал байдалын экижидеринче угланган регион чазааның мурнунда социал ужур-дузалыг ук угланыышкынга шупту киржирин, ону экономика яамызы дагдынып алырын сагындырган. 

Кожууннарда херээженнер чөвүлелдери, агитквартиралар, хөй-ниити организациялары, ажылчын коллективтер улуг ажылга идепкейин көргүзүп, эвээш орулгалыг өг-бүлелерни хаара тударынга харыысалгалыг кижилерни быжыглаарын чазак даргазы айыткан. 

Тываның Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар Владислав Ховалыг социал төлевилелди “Чоннуң картофели” деп адаар дээн саналды деткээн. 

«Неделя дургузунда шупту белеткел ажылын чорудуп, акшаландырыышкынның дөзүн тодарадып, төлевилел киржикчилериниң даңзызын көвүдедип, чогуур үрезин фондузун белеткеп, өрегелерниң черлерин чардырыр техника аймаан мөөңнээрин чугаалаштывыс. Картошканы майның 15-тен июнь 10-га чедир олуртур болганда, үе ам-даа бар. Ам төлевилел киржикчилери эки дүжүттү алыр дээш, бодунуң күжүн үндүрер апаар. Төлевилел хөй өг-бүлелерни хаара тудуп, чончу апаарынга бүзүрээр мен. Ону харыылаар адырлар яамылар биле муниципалитеттер удуртукчуларының профессионал ажылының, улуг харыысалгазының, бышкан ажыл-чорудулгазының база шынчы чоруунуң көргүзүү ол болур. “Дагаа оолдарын күзүн санаар” дээр, ооң көргүзүү-биле түңнелдерни үндүрер бис» – деп, Владислав Ховалыг дыңнаткан.