Тываның башкыларының күш-ажыл төлевириниң чаа чурумунда өскертилгелерни киирген

28.10.2021 Чазак даргазының социал политика талазы-биле оралакчызы Елена Хардикова, саң-хөө сайыды Орлан Достай база өөредилге сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Алексей Храмцов башкылар акшазының сентябрьда бадылаан чаа чурумун ажыглаарынга тайылбырны берген. Муниципалдыг деңнелде шалың акшазын шын эвес санаанындан, шалың саадаан. Чүге ындыг чүүлдер болу бергенин, ону канчаар эдерин спикерлер дыңнаткан.

Ноябрьда школа, немелде өөредилге база уруглар садтарының кижизидикчи башкылары шалыңны чаа чурум-биле санаанын эскерер. Школа башкыларының шалыңы 20 хуу, а уруглар садтары база немелде өөредилге черлеринде башкыларның шалыңы 10 хуу өзер.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг башкыларның күш-ажыл төлевиринге чаа системаны ажылдап кылырын Өөредилге яамызынга августа дааскан турган. Ол даалга күүсеттинген: сентябрь 13-те, Өөредилге болгаш эртем яамызының удуртулгазы шалың төлевирин чаа система-биле санаар чурум төлевилелин киирген, а сентябрь 20-де Чазак №492 доктаалды хүлээп, ында 2021 чылдың сентябрь 1-ден башкыларның окладтарын ийи катап өстүрерген. Сентябрьның шалың төлевирин чаа чурум-биле октябрьда төлээр турбуже, Кызыл хоорайда база чамдык муниципалитеттерде башкылар өскен шалыңны албаан, а кезек кожууннарда башкылар ай эгезинде-ле шалыңынга немелдени алган. Өскээр чугаалаарга, чамдык өөредилге эргелелдери, ылаңгыя экономистер, чаа чурум-биле санаашкынны будап алган.

Дарганың социал политика талазы-биле оралакчызы Елена Хардикова чамдык өөредилге организацияларында шалың төлевирин санаары шын эвес чоруп турганындан, кожууннарда мындыг байдал тургустунганын чугаалаан. Чоокта чаа-ла башкылар ниитилежилгезиниң төлээзи турган Хардикова республика башкыларының ол айтырыын эки билирин, вице-премьер апаарга, ооң адында хүннүң-не ол талазы-биле айтырыглар кээп турарын дыңнаткан.

Чаа дүрүмде улуг эвес эдилгелерни кылыры-биле, чиге айтыышкынны киирер деп турарын Хардикова чугаалаан, бо чоокку хүннерде  республиканың шупту башкылары-биле ону  көөр.

Тываның саң-хөө сайыды Орлан Достай, чер-черлерде специалистер чаа санаашкыннарга белен эвес болганындан мындыг будулгаазыннар үнүп келген дээн, оралакчы дарганың сөстеринге каттышкан. Кандыг-бир чаартылганы кылып турда, ынчап барып болур деп, Достай бодалын илереткен.

Өөредилге организацияларының күш-ажыл төлевириниң фондузун дегбейн, башкыларның шалыңын өстүрер деп  баштай көрген турган. Ол сорулгага 215 млн рубль херек болган. Регионнуң баштыңы ол акшаны тывар шиитпирни хүлээп алган, а Саң-хөө яамызы ону күүсеткен.

Өөредилге база Саң-хөө яамызындан эксперттер документини ылавылап өөренип көргеш, уруглар садтары, немелде өөредилге албан черлериниң база башкы ажылдакчыларының шалың төлевирин өстүрер, азы ол организацияларның күш-ажыл төлевириниң фондузун улгаттырар шиитпирге келген.

Баш бурунгаар санаашкыннар-биле, аңаа 215 млн рубльдиң орнунга 374 млн рубль херек. Саң-хөө яамызының мурнунда өске чарыгдалдар хөреңгизинден ол акша-хөреңгини тывар даалга салдынган.

Өөредилге сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Алексей Храмцов башкы кижи-ле өскен шалыңны алыр кылдыр школалар база кожууннар-биле хынамчалыг ажылды кылып турарын дыңнаткан. Башкыларның шалың төлевирин санаары – нарын ажыл. Чаа дүрүм-биле саналганы кылырда, башкы кижи бүрүзүнге-ле аңгы тарификацияны ажыглаар.

Школаларның күш-ажыл фондузун 20 хуу, а немелде өөредилге база школа назыны четпээн өөредилге организацияларының, азы уруглар садтарының шалың фондузу 10 хуу көвүдээр. Мында чугаа чүгле башкыларның дугайында чоруп турар, а административтиг-ажыл-агыйжы кезек база хандырар бөлүк аңаа хамаарышпас. Чижээ, уруглар садында чүгле кижизидикчи башкының акшазы өзер, а башкының дузалакчызының шалыңы эрги хевээр артар. Чамдык кожууннарда шупту ажылдакчыларга немелдени санааны билдинген. Шак ындыг таварылгаларны хынап, эде санап турар.

Башкыларның шалыңының деңнели чүгле школа директорундан хамааржыр болганда, онза харыысалгалыг кол кижи ол деп, сайыт онзалап айыткан. Ниити өөредилге организацияларының күш-ажыл төлевириниң фондузун 20 хуу өстүргени хөй акша-дыр, ам ону доктааткан чурумга даянып, шын хуваар херек.

Бо чоокку хүннерде Өөредилге яамызы биле Саң-хөө яамызы чаа дүрүмнү катап көргеш, карышкактар турбазы-биле, чазактың сентябрь 20-де хүлээп алганы №492 доктаалынга өскертилгени шупту киирер. Шак ынчалдыр, ноябрьдан эгелеп, санаашкынны көскү кылырын планнаан.

Шын эвес санаан сентябрьның, ол ышкаш октябрьның шалыңын ноябрьның бирги чартыында эде санап, шилчидер. Өөредилге албан черлеринде бар коллективтиг керээ езугаар, эде санаан шалыңны алыр.