Тываның ажыл-агыйлары часкы хову ажылдарынга белеткелди эгелээн

Тываның Чазааның аппарат хуралында часкы тарылга ажылдарынга белеткел дугайында чугаалашкан. Көдээ ажыл-агый сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Юрий Оруспай белеткел ажылдарын база планнарын илеткээн. Роскөдээ ажыл-агый төвүнүң Тыва Республикада удуртукчузу Геля Куулар, агрохимиктиг албанның «Тувинская» күрүне станциязының директору Белек Алдын-оол, Сибирьмелиоводхоз эргелелиниң Тывада филиалының кол инженери Тарас Деге ук айтырыгга боттарының илеткелдерин берген.

Регионнуң Баштыңы хуралдың түңнели-биле, ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызынга, муниципалдыг тургузуглар чагырга даргаларынга тарылга ажылдарын үе шаанда болгаш шынарлыг чорудулгазын контрольдаар даалганы берген.

Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Юрий Оруспай 2024 чылда республика девискээринге часкы хову ажылдарының организастыг хемчеглер планы ведомствонуң дужаалы-биле бадылаттынганын дыңнаткан.

Көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлери 16,3 муң тонна тараа, 18,5 муң тонна картофель, 3,8 муң тонна ногаа бүдүрер онаалданы алган. 50,3 муң га шөлге көдээ ажыл-агый культураларын тарыыр. Ооң 46,0 муң газынга часкы тарылганы чорудар. Тарылга шөлүнүң 76,9 хуузунга мал чеминиң культураларын тарыыры планнаттынган. 17 хуузунга тараа культураларын, а арткан 5,9 база 0,9 хуу шөлдерге ногаа культураларын база картошканы тарып олуртур.

Таңды база Чаа-Хөл кожууннарның көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлери эң улуг шөлге, тус-тузунда 3,020 муң гага база 1,732 гага тараа культураларын тарыыр. Азы ниити тараа шөлдериниң ол 40 база 23 хуузу болур.

Часкы хову ажылдарынга 160 ажыл-агый киржип, бир муң кижини сезоннуг ажылдарже хаара тудар. Бир муң хире тракторларны база боду чоруур машиналарны ажыглаар.

Агротехниктиг хуусаа езугаар, тараа болгаш мал чиир культуралар үрезиннерин майның 1-ден июнь 10-га чедир чаштырар, а картофель база ногаа культураларын майның 10-дан июнь 20-ге чедир тарып олуртур.

Бүгү-ле ажыл-агыйларга 6100 тонна үрезин херек. 2 689 тонна тараа болгаш мал чиир культура үрезиннери бар, ол ниити хереглелдиң 44 хуузу. Кожа регионнар – Красноярск край, Хакасия, Алтай крайның ажыл-агыйларындан үрезинни немей садары планнаттынган.

Часкы хову ажылдарынга 1610 тонна кывар-чаар материалдар херек. Республиканың 50 ажыл-агыйы 63 тонна кывар-чаар материал садып алыр керээлерни амгы үеде чарган. Керээлер чарары уламчылап турар.

Каа-Хем, Улуг-Хем, Чөөн-Хемчик, Сүт-Хөл, Таңды кожууннардан 6 көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлериниң хыналдаже эккелген үрезиннери гербицидтиг болбаазырадылга чок болганындан, аразында бок үнүштер үрезиннери хөй болганы тодараттынганын Россельхозцентрниң Тыва Республикада филиалының удуртукчузу Геля Куулар бодунуң илеткелинде демдеглээн. Филиалдың удуртукчузу үрезин материалдарын баш бурунгаар немей садып алырын ажыл-агыйларга сүмелээн. Филиал оон аңгыда хөй чылдыг культураларның сертификаттыг үрезиннер сөөртүлгезин организастаарынга ачы-дуза көргүзеринге беленин дыңнаткан.

«Тувинская» агрохимиктиг албанның күрүне станциязының төлээзи Белек Алдын-оол республикада хөрзүннүң шынарынга тайылбырны берген. Тарылга шөлүнүң 28 хуузу кара хөрзүннүг болза, 72 хуузу эвээш дүжүткүр, хүрең өңнүг черлиг. Ынчангаш ындыг хөрзүннүг черлерге минералдыг болгаш органиктиг чемишчиделгени ажыглаарын сүмелээн. Албан чери тарылга шөлдериниң хөрзүнүнүң составынга анализти кылып, чемишчидилге талазы-биле арга-сүме бээринге белен.

«Сибирьмелиоводхоз» эргелели суггарылга системаларын катап ажыглаарының чугулазын айтып, федералдыг акша-хөреңги-биле оларны катап тургузары-биле, өнчү ээзиниң эргезин бадыткаан шупту документилерни чыырын сүмелээн.

Республиканың Баштыңы часкы хову ажылдарынга белеткелди дүргедедир даалганы Көдээ ажыл-агый яамызынга берген. Ол ышкаш үстүнде айыттынган организациялар-биле кады ажылдаары чугула деп сүмелээн. Оон аңгыда, үрезин материалының шынарынче контрольду угландырган. Көдээ ажыл-агый техникаларының техниктиг байдалын хынап, септеп, кывар-чаар материалдар сөөртүлгезиниң керээлерин кыска хуусаада доозарын айыткан.

Регионнуң удуртукчузу часкы хову ажылдарының белеткелинге болгаш эрттиреринге хыналда чорудар ажылчын бөлүктү муниципалдыг тургузугларга тургузарын дааскан.