Тывада күрүне программазының киржикчизи арат сүткүр мал ажыл-агыйын чедиишкинниг шуудадып эгелээн

ИПСЭР-биле күрүне деткимчезин алган кижилерни бирээзи, арат Айдыс Ондар Тываның Кызыл кожуунунда сүткүр мал ажыл-агыйын чедиишкинниг хөгжүдүп турар. Бо чылдың апрельде ажыл-агый симменталь уксааның 30 баш малын алган. 29 баш төрүүр хунажынны база 1 баш бүдүрүкчү буганы Красноярск крайдан Тываже садып эккелген. Симменталь уксаалыг бир инек хүнде 25-30 литр сүттү бээри араттың сонуургалын оттурган.
- Малдар кадык, боткур – деп арат чугаалааш, уламчылаан. – Кайы хамаанчок чем чивес, онза ажаалда херек малдар бо. Амдыызында тус черге чаңчыгыышкын чоруп тур. Баштай келгенде кымны-даа чагдатпас чүве, ам харын оожургадылар.
Амгы үеде Айдыс Ондар уксаалыг малынга кажаа база ферма тудунче кирген. Сүт продукциязын бо чылын-на садыг баартыктарынче үндүрер планныг болгаш, сүт болбаазырадыр дериг-херекселди Москвадан чагыдып алган, бо хүннерде олары кээр ужурлуг.
Айдыс Ондар 2018 чылда аныяк арат дээш грант акшазын алгаш, бе сүдүнүң бүдүрүлгезин ажылдадып, көдээ ишче кирген. Кызылда Чехов кудумчузунда садыгда база хоорайның көдээ ажыл-агый рыноктарының баартыктарындан хымысты тып садып ап болур.
- Бистиң туберкулезка удур диспансеривис ажыктыг бо продуктуже кичэнгейни салыр болза деп бодаар мен – деп, арат бодунуң бодалын илереткен. – Туберкулезту эмнээринге кумыс ажыктыг дээрзин эртемге үндезилеп бадыткаан. Оон аңгыда бо суксун чемниң хайлырын дүргедедип, бестерниң ажылын экижидип, бүдүмелдер солчулгазын өйлээр шынарлыг.
Симменталь уксаалыг малын эки шынарлыг мал чеми-биле хандырарын чедип алыры – мал ээзиниң амгы бодалы ол. Шүшпеңейнип турбайн, келир кышка амдыгааштан белеткенип, чогуур чемнерни шилип эгелээри чугула деп, ол санап турар