Тываның Баштыңы аэропорттуң ужудуп-хондурар шөлүнүң тудуун контрольга алган

 Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол бирги оралакчызы Владимир Фалалеев, орук-транспорт комплекизиниң сайыды Олег Бады, «Кызыл аэропорту» бүдүрүлгениң удуртулгазы база тудугжуларның киржилгези-биле ажыл-агыйжы ужуражылганы эрттирген. Аңаа бо чылдың апрельде эгелээр ужурлуг аэропорттуң ужудуп-хондурар шөлүн эде тударының айтырыгларын сайгарып чугаалашкан. 

  Тывада тудуг сезону дыка кыска, ынчангаш планнатынган ажылдарны график езугаар шалыпкын чорудары чугула деп, регионнуң удуртукчузу демдеглээн. Чылыг хүннер эгелээрге, ажылды эгелээрин, узаткан хүн чуруму-биле ажылдаарын тудугжулар аазаан.

 Ажылдың чорудуун неделя санында хынап турарын Тываның Баштыңы сагындырган.

 «Дилиндектиң 2700 метрин ийи аңгылап, 1200 база 1500 метрлерге чарып, чаартыр. Тудугжулар эртенден караңгылааже ажылдаарын аазадылар. Эрткен чылын ол объектиге 300 млн. рубль, а 2016 чылда 541 млн. рубльди аңгылаан. Аэропорт – Тываның хөгжүлдезинге чугула херек объект-тир. Ынчангаш бүдүрүлгени кадагалап арттырар дээш шупту чүвени кылганывыс ында, ам ажылды чаа деңнелче көдүрер - сорулга ол» - деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ужуражылганың түңнелин бодунуң блогунда бижээн. 

 Кызылдың аэропортунга бо чылдың апрельде эгелээр эде тудуушкун ажылдары-биле холбаштыр, шөлге ужудуп-хондурарынга кызыгаарлаашкынын киирген. Ол үеде чүгле АТР-42 марканың самолеттары Красноярск, Новосибирск база Иркутскиже угланыышкынныг рейстерже ужар. 

 2017 чылда аэропорттуң эде тудуушкуну план езугаар дооступ, кандыг-даа хевирниң агаар судноларын хүлээп алыр аргалыг апаар. Ынчан аргыжылганың хемчээли улгадып, хандырылганың шынары бедиир. Республиканың эрге-чагыргазы ооң-биле чергелештир, аэропортка делегей чергелиг эрге-байдалды чедип ап, национал аэропорт четкизинден үнүп болур айыылдан шуут чайлай бээрин бодап турар.

  Ужудуп-хондурар чаа дилиндекти чугула херек инфраструктура – чырык хандырылгазының база чырык-дыңнадыг дериг-херекселдериниң системалары, суднолар тургузар черлер, айтыкчы чаа орукчугаштар дээш өске-даа чүүлдер-биле чепсеглээр.

 Тайылбыр: 

 «2010-2015 чылдарда Россияның транспорт системазының хөгжүлдези» федералдыг тускай сорулгалыг программа-биле «Аэропорт комплекизин эде тудары (Кызыл хоорай)» инвестиция төлевилелин боттандырып турар. Төлевилелдиң ниити түңү – аэропорт комплекизиниң объектилеринче угландырган республика бюджединиң 218,5 млн. рубли-биле катай, 3,3 миллиард рубль. Республика бодунуң талазындан 35 млн. рубль-биле акшаландырып, 2014 чылда ооң 12 миллионун аэропорттуң кабель шугумун чаартырынче үндүрген. Ол ажылдар бүрүнү-биле кылдынган. "Кызыл" аэропортун чаартыр төлевилелдиң стратегиктиг чаңгыс сорулгазы – делегей чергелиг эрге-байдалды алыры деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол айтып турар. Бөгүн Кызылдың аэродрому III база IV класстың Ту-154, Ту-134, Ил-18, Ан-12, Ан-72, Ан-74, Ан-24, Як-40, Як-42 дээн ышкаш агаар судноларын хүлээп алыр аргалыг. Эде чаартылга соонда кандыг-даа класстың самолеттарын хүлээп алыр. Шөлдүң эде чаартылгазы-биле чергелештир, каайлы эрттирилге пунктулуг делегей терминалын тургускан аэровокзалдың ийиги ээлчээн чедир тудар. 

 Делегей эрге байдалдыг "Кызыл" аэропорту чүгле Тывага эвес, Тыва таварты чоннар аргыштырылгазын кылыр күзелдиг Моол Республикага база сонуурганчыг. 

  Мурнуу-чөөн угланыышкында ужуп турар транзит судноларынга кывар-чаар чүүлдү чедир куттунар черни Кызылга организастаарын планнап турар. Амгы үениң черде инфраструктуразын тудупкан соонда, тыва аэродромну улуг авиакомпанияларның судноларын тургузарынга ажыглаар кылдыр сонуургадыр бодалдыг. 

 «Чоок кавы регионнарның, чижээлээрге, Красноярскиниң аэропорту эмин эрттир чүдүрүлгенинден, самолеттарны тургузары база хандырары бергедеп турар. Агаар оруундан ырак эвесте Кызылдың аэропортун чүге ажыглап болбас деп, девискээри эптиг болгаш аар эвес-тир. Алызы барып, бистиң аэропортувус Азияның мурнуу-чөөн чурттары-биле Россияның садыг болгаш экономиктиг харылзааларын шыпкын хөгжүдеринге эң-не эптиг шөлдериниң бирээзи апаарынга бүзүрелдиг мен» - деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол санап турар. 

 Аэропорт комплекизин федералдыг өнчүже шилчиткен ажыл-чорудулга ужун аэропорттуң эде тудуушкунунуң хуусаазы элээн узамдыга берген. 2008-2009 чылдарда аэропорт буураар чыгыы турган. Ынчалза-даа Тываның Баштыңы ону кадагалаар дээш, баштай регион, оон федералдыг өнчүже шилчидип, бүдүрүлгениң эт-хөреңгизин база специалистерин арттырып алыр аргалыг болган. 2014 чылда 70 млн. рубль хире ниити үнелиг төлевилел ажылдарын дооскан. 

 2015 чылдың февраль 4-те, Москвага, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Россияның тускай тудуг талазы-биле федералдыг агентилелиниң директору Александр Волосов-биле ужурашкаш, Кызылдың аэропортунуң ужудуп-хондурар шөлүн эде кылыр төлевилелди сайгарып, дугуржулганы кылган. РФ-тиң Камгалал яамызының деткимчези-биле ажылдар чоруп турарын сагындыраал. Тудугну дүрген эгелээр – кол негелде ол деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан. 

 Республикага хамааржыр агаар судноларының ужудуушкунун хандырарынга эрткен чылын ниитизи-биле 24,7 млн. рубльди аңгылаан.