Малчыннар байырлалы

Тере-Хөл кожууннуң Кунгуртуг суурга чаңчыл болган, чылдың эртер көдээ ажыл-агыйның малчыннар байырлалы «Наадым-2014» суурнуң «Заречная» стадионунга бедик деңнелге  эрткен. Суурнуң чону, сумулар Эми, Шынаа, Каргы, Балыктыгдан чалаттырган төлээлер, малчыннар база Улуг-Хем, Өвүр, Эрзинден аалчылар, спортчулар, аът салыкчылары, мөгелер кээп киришкен. Наадымга кожууннуң Шынаа сумузу ийи өгнү тиккен. Байырлыг ажыдыышкынны кожууннуң чагырга даргазы Андрей Александрович Салчак ажыткаш, кожууннуң алдарлыг малчыннарынга байыр чедирип,  ажыл-ижинге чедиишкиннерни, быжыг кадыкшылды күзевишаан, шаңналдарны тывыскан.

Тере-Хөл кожууннуң чагыргазы «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг сарлыкчызы — 2014»  хүндүлүг атты Адыя Андреевич Кызылга, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг хойжузу – 2014»  атты Белекмаа Ивановна Артынага, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг чылгычызы — 2014» атты  Айдыс Най-оолович Найданга, «Көдээ ажыл-агыйның алдарлыг малчыны» Ирина Ивановна Банданга, Орлан Иванович Найданга тывыскан. Хүндүлел бижиктерни Август-оол Канчыырович Монгуш, Ольга Сергеевна Кожевникова, Далай-оол Сергеевич Сармыгыр олар алган. Байырлыг концертти уругларның уран чүүл школазында «Сайзанак» бөлгүмүнүң(сам башкызы Белекмаа Степановна Бегзиниң)  улуг уруглар бөлүү «Кадарчыга йөрээл» деп самы-биле ажыткан. Төмүр Михаилович Дудуптуң «Рок-н-ролл» деп ырызын чон улуг сонуургал-биле дыңнап, үзүктел чок адыш часкаашкыннары-биле уткаан.

Панчык деп оюннуң кол шииткекчизи Омак Анатольевич Магбын  64 киржикчини чизелээш, оюнну эрттирген. Ооң түңнелинде 1-ги черни Аймир Иргит (5000 рубль), 2-ги черни Айгерим Кызыл (3000 рубль), 3-кү черни Аркадий Кызыл (1000 рубль) алган. Волейбол маргылдаазының кол шииткекчизи Түмен Семенович Ховалыг, 8 шыырак шилиндек команданың аразындан  Эрзин кожууннуң Качык командазы  тиилээш,  1-ги черни  (6000 рубль), 2-ги черни Тарыс командазы (4000 рубль), 3-кү черни Аныяктар командазы (2000 рубль) ээлээн.

Хүрешке шупту 40 мөге киришкен, шупту чаңгыс үениң аныяк мөгелери. Оларның аразында Сүүр-оол Намчаа биле Айдомир Сундуй чараш аргаларны ажыглап,  үжүүрлешкен соонда, Сүүр-оол Намчаа чараш арганы көргүзүп, бодунуң онаан октаан. Аарыкчылар мөгелерниң хей-аъдын көдүрүп, изиг адыш часкаашкыннары чаңгыланып турган. Мөге салыкчылары Шыырап Сонам, Борис Дагба мөгелер-биле деңге чараш самын ойнап, аргаларны айтып,  деткээн. Эрзин кожууннуң аныяк мөгези Сүүр-оол Алексеевич Намчаа шүүлгеш, ийи камералыг соодукчу-биле шаңнаткан. Тере-Хөл кожууннуң Арзылаң мөгези Айдомир Артурович Сундуй үжүүрлешкеш, чурук тырттырар аппарат-биле шаңнаткан. Тере-Хөл кожууннуң  аныяк мөгелери Артыш Федорович Мунзук биле Аяс Николаевич Агбаан 3-кү, 4-кү черни үлежип, шаңналдарны алган. Бирги черни тиилеп алган Эрзин кожууннуң мөгези Сүүр-оол Намчаа бодунуң шаңналын кожуунда 7 ажы-төлдүг аныякөг-бүле Чодураа Борисовна, Хеймерек Константинович Сурунгурларга белекке берген. Сурунгурларныңөг-бүлези өөрүп четтиргенин илередип, изиг-хан-биле хүндүлээннер. Буянныг  мөгеге  аас-кежиктиг чурттаарын, алдарлыг мөге атка чедип, ам-даа хөй-хөй катап шүглүрүн күзеп каалы.

Аът салыынга  60 улуг аъттар, 30 богба, 20 челер аъттар киришкен. Аът салыының кол шииткекчилери  Андрей Салчак, Аян Дудуп, Шолбан Баянов аъттарны чыскаагаш, хар-назы аайы-биле салып үндүрген. Чээрби километрге богбалардан бирги черни Ай-Херел Шыыраптың Көк-Боразы (Шынаа сумузу) эртип келген, мунукчузу Буян Севээн. Ийиги черни Ахмед  Кунчуннуң аъды алган (Сарыг, Эми сумузу), мунукчузу Доваадор Даңгыр-оол. Yшкү черни Аян Сундуйнуң «Өле-ала аъды алган (Шынаа сумузу), мунукчузу  Шораан  Хуужугур. Челер аъттардан чээрби километрге  бирги черни Айдыс Найданның Доруг аъды ээлээн, (Шынаа сумузу) мунукчузу Даваа Хөл. Ийиги черни Аян Найданның Кызыл-Доруу (Шынаа сумузу), мунукчузу боду.Yшкү черни Владимир Хуужаанның бора аъды алган, (Эми сумузу) мунукчузу боду. Улуг аъттар салыынга үжен километрге  бирги черни Эми сумузунуң аъды, мунукчузу Белек Сурунгур, ийиги черни, Шынаа сумузунуң, мунукчузу Күдерек Иргит,  үшкү черни Эми сумузунуң аъды алган.

Тиилекчилерни «Робинсон» деп мотор хирээ, тока кожар эът тыртар машиналар, телевизорлар, хеп чуур  машиналар-биле шаңнаан. Аът мунукчуларын соталыг  телефоннар-биле шаңнаан. Улуг-бичии чон Наадымны аажок сонуургаан. Малчыннар байырлалын эрттирери-биле кожуун  209 муң түңнүг акшаны чарыгдаан. Тере-Хөл кожууннуң чагырга даргазы Андрей Александрович Салчак, кожууннуң чагыргазының социал айтырыглар талазы-биле оралакчызы Лилия Чоодуевна Багай-оол, Шынаа сумузунуң чагырыкчызы Аян Михаилович Дудуп, Каргы сумузунуң чагырыкчызы Шолбан Сергеевич Баянов, кожууннуң спорт болгаш туризм талазы-биле кол специализи Түмен  Семенович Ховалыг, культура төвүнүң директору Омак  Анатольевич Магбын,  ЕДС диспетчерлери Меңги Хуужаан, Айдыңмаа Дерме, чагыргада ажыл-херээниң кол удуртукчузу Шеңне Чурукпан келген төлээлерни, малчыннарны өглерге шайладып, дыштандырып, солун спортчу оюннарны, концертти көргүзүп, Наадымны бедик деңнелге эрттирген. Аныяк мөге С.А.Намчааның ада-иези төрел-дөргүлү кезээде оглунга, дуңмазынга чоргаарланып, хей-аъды  бедик, мөзү-бүдүжү, сеткил сагыжы сүт дег ак болурун күзеп каалыңар, курай-курай!!!

Уран Сонам,

«Хүнчүгеш» уруглар  садының кижизидикчи башкызы, Тере-Хөл кожууннуң херээженнер чөвүлелиниң  даргазы.