Март 29-та 18.00 шактыы-биле Тывада эрээн сугларда алыскан 60 бажың арткан

Сугда алыскан 60 бажыңның чурттакчылары болур 66 кижини (оларның 18-зи бичии уруглар) өскээр көжүрген: 11 кижини (4 бичии уруг) түр үеде чурттаар пунктуда чыттырган, 55 кижи (11 бичии уруглар) төрелдеринче чорупкан.  

Камгалал ажылдарынга 189 кижини, 80 санныг техниканы хаара туткан. Агаарның температуразы кадар 9 градус, соңгу-барыын чүктен хаттың дүргени секундада 3-4 метр.

Кожуунда байдал ниитизи-биле чүгээртээн, ий черден баткан суглар эвээжээн, чурттакчылыг черлерни суг ап болурунуң айыылы чок, бажың чанының участоктарында сугларның деңнели баткан, агаар-бойдус таарымчалыг.

 Хамааты камгалал база онза байдалдар албанының удуртукчузу Аяс Сарыглар, 400 метр черде бедидир төккен довуракты быжыглап, 2000 куб метр сай-довуракты төп, 80 метр черде арыктарны каскан (Паротурбинная кудумчузунда), чавыс черлерде участоктардан база бажың чанының девискээрлеринден 4000 куб метр ажыг хемчээлдиг сугну сордурган деп дыңнаткан.  

Чылдың-на бедик чердерден эрээн сугларны чаяар кылдыр ниитизи-биле 600 метр узун, 2 арыкты каскан. Чурттакчы чоннуң хереглелинге 400 литр ижер сугну чедирген. Суг ап болур зонада байдалды шинчилеп көөрү-биле, бодунда башкарыкчылыг ужар системаны ажыглаан. Инженерлиг болгаш тускай техниканы ам-даа ажыглап турар.  

Кызыл кожууннуң чагыргазынга март 28-те чоннуң чыыжы эрткен. Аңаа Каа-Хем суурда Хербис даандан баткан сугга бажыңнарын алыскан чурттакчылар киришкен. Чон онза байдалды кайы хире чайладып турарын, когаралды үнелээр комиссия ажылын эгелээр бе дээрзин сонуургаан.  

Каа-Хем суурнуң 2 дугаар школазында чурттакчыларны түр үеде хүлээп алыр пункт ажылдап турар. Онза байдалдар хүннеринде 400 кижи аңаа бүрүткеткен. Херек кырында 70 кижи ол пунктуга хонган. Оон ол сан-чурагай эвээжээн. Эрткен дүне кым-даа хонмаан. Чыышта келген кижилер моон соңгаар онза байдалды болдурбас дээш шыңгыы ажылды кылырын, айтырыгны дүрген шиитпирлээрин дилээн.  

Кызыл кожуун чагыргазының даргазы Валентин Ендан онза байдалды дүрген чайладыр дээш, дүн-хүн дивейн ажылдап турарын дыңнаткан. Чижээ, суг сордурар автомашиналар эртенгиниң 8 шактан дүнекиниң 2-3 шакка чедир ажылдап турар. Бо чылын эрээн харның хемчээли хөй болганындан, эрткен чылгы чалдар сугнуң агымынга күш четпээн. 

Чон чыыжынга Күш-ажыл болгаш социал политика, Кадык камгалал яамыларының, ОБЯ-ның Тывада кол эргелелиниң, Хамааты камгалал болгаш онза байдалдар албанының удуртукчулары база келген. 

Камгаладылгалыг бажыңнарның байдалын база сайгарарын дилээн. Чүге дизе камгаладылга компанияларының төлээлери чондан ОБЯ-дан справка эккээрин негеп турар, ылавында ындыг справкаларны тус чер эрге-чагыргалары берип болур. Хуралда ижер суг темазы база көдүрген. Россияның хереглекчилерниң эргелерин камгалаар талазы-биле Тывада эргелели боттарының девискээрлеринде санитар-эпидемиологтуг чаагай байдалды хандырып, халдавырлыг аарыгларны болдурбазын саналдаан бижикти муниципалитеттерже чоруткан. 

Чурттакчыларны бир сонуургаткан айтырыг – когаралдың түңүн үндүрери болган. Когаралды үнелээр комиссия составынче чурттакчыларның бот-идепкейжи бөлүүнден төлээлерни азы когараан кижилерни киирерин шиитпирлээн. Комиссияның составынче кирер күзелин бир чурттакчы илереткен. Кожуун чагыргазы бажың бүрүзүн эргиирин дыңнаткан. Кудумчуларны кезиир графиктиң даңзызын чагырга бажыңында аскан.