Владислав Ховалыг Тываның массалыг информация чепсектериниң кол редакторларының айтырыгларынга харыылаан

15.12.2021 Владислав Ховалыг республиканың массалыг инфоормация чепсектериниң кол редакторлар клувунуң кежигеннери-биле база харылзааның өске талазынга, ТАСС база “Интерфакс” федералдыг информагентилелдерниң корреспондентилери-биле ужуражып, чугаалашкан.
«Айтырыг – харыы» кылдыр эрткен ужуражылгада республика амыдыралының чидиг айтырыгларын сайгарган. Тываның Баштыңы журналистерниң айтырыгларынга делгереңгей харыылаан. А айтырыг салыкчылары Баштыңның бодундан медээни алганнар. Ужуражылганы шак мындыг хевирлиг дараазында база эрттирерин дугурушкан.
Республика Баштыңы-биле ужуражылгага «Шын» солуннуң кол редакторунуң хүлээлгезин күүседип турар Алдынай Соян, «Тывамедиагрупп» информастыг агентилелдиң кол редактору Ольга Возовикова, РКТРК филиалы - «Тыва» КТРК-ның шеф-редактору Далай Монгуш, «Тываның аныяктары» солуннуң кол редактору Мира Конгул-оол, «Твой Информ» солуннуң кол редактору Наталья Черноусова, «Тува-24» телеканалдың кол редактору Маадыр Сандан, «Тувинская правда» солуннуң кол редакторунуң оралакчызы Юлия Манчин-оол киришкен. Федералдыг МИЧ төлээлери: ТАСС-тың тускай корреспондентизи Андрей Мармышев база «Интерфакс-Сибирь» ХАН-ның күүсекчи директору Дмитрий Афонин ZOOM системазы-биле чугаага коштунган.
Бо чайын Тываның хөгжүлдезинче угландырган 1,5 млр рубльди үлээниниң, муниципалитеттер хөгжүлдезиниң төлевилелдери – “улусчу паспорттарны” тургузар дугайында Баштыңның инициативазының түңнелдери, Владислав Ховалыгның бо чайын эгелээни чон-биле удур харлызааның бир хевири – “Дорт чугааны” эрттирерин уламчылаар бе дээн айтырыглар, журналистерни сонуургаткан.
«Шын» солуннуң кол редакторунуң хүлээлгезин күүседип турар Алдынай Соян, республикага улуг хемчээлдиг акшаландырыышкын херек деп чүүлдү шынзыдарда, кандыг барымдаалар ажыглап турганын айтырган.
«Акша-хөреңгини үндүрүп бээрин чедип алыр дээш эвес, а тодаргай ажыл-херектерже, чидиг айтырыгларны шиитпирлээринче акшаларны үндүрерин шынзыдары чугула» - деп, Владислав Ховалыг харыылаан. Чыл чылы-биле шиитпирлеттинмээн азы немелде акшаландырыышкын херек социал ужур-уткалыг айтырыгларның даңзызын, ону шиитпирлээр тодаргай планнарны билири чугула. Акшаландырыышкын дөзү чок, “кызыл зонада” төлевилелдерниң даңзызын яамылардан, муниципалитеттерден шалыпкын негээн бис. Ол азы өске суурнуң, кожууннуң чурттакчыларынга ооң хереги, ажыктыы – кол барымдаа ында. Кожууннарга кудуктар, өскүстерге бажыңнар тударындан эгелээш, кожуун эмнелгелеринге капитал сепьтелгелер кылырынга чедир, дыка хөй чүүлдерни кылып шыдаптывыс.
Федералдыг акша-хөреңги-биле кылдынган чүүлдерни интерактивтиг самбырага ужуражылга үезинде көргүскен.
«Тувинская правда» солуннуң кол редакторунуң оралакчызы Юлия Манчын-оол, федералдыг акшаландырыышкынның шын чарыгдалын кым, канчаар хайгаарап турар, өскээр чарыгдапкан таварылга турбаан бе деп айтырарга, В. Ховалыг бажынга ындыг бодал черле турбаан. Ол саң-хөөден социал ажык-чарны чедип алыры көрдүнген. Шилип алган командазынга бүзүрээрин, ындыг болзажок ол бүгүнү хыналдага алганын демдеглээн. Республиканың Саң-хөө яамызы акшалар чарыгдалын доктаамал контрольда тудуп турарын ол харыылаан.
Ольга Возовикова («Тывамедиагрупп» ИА) сөөлгү чылдарда Кызылда чаа школалар туттунганын демдеглеп, ам кожууннарга, көдээ черлерге школалар тудар план бар бе деп айтырган.
Регионнуң Өөредилге яамызының 26 школа тудар чагыын федералдыг ведомство деткээн, келир чылын Кызыл кожуунга үш школаны тудуп эгелээр деп, Владислав Ховалыг дыңнаткан. Амдыызында уруглар садтарынга хереглел эвээш болганындан, бо айтырыгда тодаргай чүве чок. Дотациялыг регион ону боду шыдавас болганда, федералдыг деткимчени алыр айтырыг талазы-биле чазакта ажылдар кылдынып турар. Россияның чазаа республиканың социал-экономиктиг айтырыгларын шиитпирлээринге канчаар-даа аажок улуг деткимчени көргүзүп турар. Чурттуң президентизиниң Тываның баштыңы-биле август 12-де ужуражылгазында, школалар база уруглар садтары эмин эртир улуг чүъктүүн, чаа социал объектилерни тударын база өске-даа социал-экономиктиг айтырыгларны шиитпирлээр дээш Президентиниң Администрациязы-даа, РФ-тиң Чазаа-даа дорт ажылдаар деп чугаалаанын сагындыраал.
Владислав Ховалыг бо албан-дужаалга 8 ай ажылдааш, чамдык хоочураан айтырыгларны шиитпирлеп шыдапкан, чижээ, хөмүр болгаш чырык өртээн чиигеткен, ам элээн улуг ужур-уткалыг кандыг айтырыгларны сегирип алыр планныын, «Тывамедиагрупп» ИА-ның кол редактору айтырган.
Тываның Баштыңы республикада чидиг айтырыглар четчир, планнар хөй деп харыылаан. Бок айтыырын шиитпирлээр, хөй-ниити транспортунуң таптыг ажылдаарын чурумчудар, комплекстиг чуртталга тудуун шапкынчыдар, кожууннарга көдээ ажыл-агый продукциязын болбаазырадыр бүдүрүлгелерни организастаар, суурларда ажыглал чок черлерни шиңгээдип эгелээр дээш, оон-даа өске. Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң тускай программа (ИПСЭР) күүселдези-биле, ИПСЭР-де көдүнген шупту акша-хөреңгиниң 50 хуузун угландырар, көдээ девискээрлерни дүрген сайзырадыр программа боттандырылгазын эгелээр херек.
Тываның эрге-чагыргазының планнааны бүгү-ле чүүлдеринге энергияның чедишпези моондак бооп турган. Чоокта чаа, декабрь 9-та, 2022 чылда эгелээр «Шушенская кол – Туран – Мерген – Кызыл» бедик вольтулуг шугум тудуун инвестиция планынче киирер дугайында РФ-тиң Чазааның шиитпиринге ат салдынганы билдинген.
«Шынап-ла төөгүлүг шиитпир» - деп, Владислав Ховалыг чугаалаан. Чаа электри шугумунуң тудуу Ак-Сугнуң чес база Кара-Белдирниң алдын чыдыннарын ажыглаар дээн улуг инвестиция төлевилелдери дээн, чүгле боттуң иштики программаларын ажылдаткаш, боттандырарындан аңгыда, өске-даа чугааларны чорудуп турар. Республика чаа энергетика күчүлери-биле инвесторларны хаара тудар аргалыг апаар. Шиитпирге ат салганындан аңгыда, «орук картазы» - хүлээп алган шиитпирни күүседириниң тодаргай планын, күүседикчилерин, хуусааларын база акшаландырыышкынның дөстери айыттынганын Ховалыг тайылбыраан.
ТАСС-тың тускай корреспондентизи Андрей Мармышев федералдыг салыышкынның хуусааларын база хемчээлин ылавылап айтырган. Тываның баштыңының чугаалааны-биле алырга, 46 млрд рубльди тускайлаан үшкү электри шугумун келир чылын тудуп эгелээш, 2025 чылда доозар ужурлуг.
Владислав Ховалыг журналистерниң айтырыгларынга харыылап тура, ооң алыс утказын - хүлээттинген шиитпирлерниң төөгүзүн, ооң үе-чадаларын, түңнелдерин тайылбырлаан. Эмчилерниң шалың төлевирин өстүрериниң, көдээ ажыл-агый хөгжүлдезиниң, чазактың чаа составын хевирлээн принциптериниң, кожууннар кураторларының, республиканың чурттакчы чону-биле дорт ужуражылгаларның дугайында чугааны чоруткан.
Тываның баштыңы федералдыг акша-хөреңги дузазы-биле ажыл-херектерни боттандырарының дугайында чугаалап тура, республика ындыг акшаларны боду ажылдап ап эгелээр болза, дыка улуг чедиишкин болур деп чугаалаан. Ынчангаш регион бодунуң бүдүрүкчү күчүлерин база саң-хөө аргаларын мөөңнээрде, боттуң аргаларын хаара тударынче кичээнгейни салыр ужурлуг.
«Тыванын аныяктары» солуннуң кол редактору Мира Конгул-оол, Чаа чыл бүдүүзүнде Тываның Баштыңы республиканың чурттакчы чону-биле дорт эфирге харылзааже үнер бе, деп сонуургаан. Чон-биле ужуражылгалар, чаңгыс чер-чурттуглар-биле харылзаа - ажылды тургузарынга билип алыр кол чүүл ол деп, Владислав Ховалыг демдеглээн. Эрге-чагырганың шын угланыышкын-биле чоруп олурарынга кол көргүзүг – кижилерден эки үнелелдерде. Ынчангаш “Дорт чугаа” албан болур, ооң үези тодараттынар, декабрь төнчүзүнде ооң болуру билдингир” – деп, Ховалыг дыңнаткан.