2024 болгаш планныг 2025 база 2026 чылдарда республика бюджединиң төлевилелин сайгарып чугаалашкан

Бөгүн, ноябрьның 27-де, Тыва Республиканың 2024 болгаш планныг 2025 база 2026 чылдарда Тываның моон соңгааргы хөгжүлдезин тодарадыр республика бюджединиң төлевилелинге ажык дыңнаашкыннар болуп эрткен.

ТР-ниң экономиктиг сайзырал болгаш үлетпүр сайыды А. Сат чоокку үш чылда республиканың социал-экономиктиг сайзыралынга баш бурунгаар санаашкыннарны дыңнаткан.

Чурттуң мурнунда экономиктиг берге байдалдар турзажок, республика бюджеди регионнуң социал болгаш инфраструктура хөгжүлдезинче угланган. Амгы үеде экономика катап тургустунуп турарынга көскү чижек кылдыр дыка хөй угланыышкыннарда эки бурунгаарлаашкын барын айыткан.

Тыва социал шупту хүлээлгелерден аңгыда, экономиказынче капитал салыышкынны хевээр арттырган.

Эрткен чылга деңнээрге чуртталга тудуун киирери 31 хуу, үүрмек бараан саарылгазы 6,6 хуу, төлевирлиг ачы-дуза чедирилгези 1,3 хуу өскен, үлетпүр индекизи 100,3 хуу болган. Ажыл чоктарның саны 3,4 муң кижиге кызырылган. Чылдың түңнелинде каттышкан регионалдыг продукт хемчээли 6 хууга өзүп, 101,6 млрд рубль болган. 2024 чылда 6 хуу өзүлделиг болуп, 107,7 млрд рубль чедирери көрдүнген.

Республиканың каттышкан регионалдыг продукт структуразында болбаазырадылга бүдүрүлгезиниң үлүүн үлетпүр чорудуунга улгаттырары - кол сорулгаларның бирээзи. Ол угланыышкында ажылдарның хемчээли чыл төнчүзүнде 1,8 млрд рубль чедип, эрткен чылга деңнээрге 1,5 катап улгадыр.

Бо чылын хөй аалдыг 20 ажыг бажыңны ажыглалче киирген, ам-даа 2 муң квартиралыг 33 бажыңны тудуп турар. Чиигелделиг ипотека чээлизиниң рыногу шапкын хөгжээн. Тудуг адырын улаштыр хөгжүдүп, чыл санында 140 муң дөрбелчин метр чуртталга шөлүн киирери планнатынган, 2026 чылда ол сан-чурагай 175 дөрбелчин метр чеде бээр. Социал ужур-уткалыг объектилер – школалар, кадык камгалал, спорт, культура, социал деткимче объектилери тутунуп турар.

Даг-тывыш компанияларының, электроэнергетика, чуртталга тудуу, туризм, бок аңгылап болбаазырадыр комплекс тудуунуң төлевилелинче – кол капиталче инвестиция хемчээли 2026 чылга чедир каш катап өзер. Амгы үеде республикаже киирип турар инвестицияның хемчээли 19,6 млрд рубль болза, үш чыл иштинде 22,9 млрд рубль чедир көвүдээр.

2023 чылга турганындан биче болгаш ортумак хемчээлдиг бүдүрүлгелер саны 2026 чылда 15,4 хуу көвүдеп, 9,3 муң чеде бээр.

Чоокку үш чылда үлетпүр, тудуг, агроүлетпүр комплекизи, транспорт болгаш садыглаашкын адыры шапкын хөгжүүр, чурттакчы чоннуң амыдырал деңнели бедиир.

Республиканың экономика адырында ындыг сорулга салдынган, ону амыдыралга боттандырары – эң кол.

Чурттакчы чоннуң амыдырал деңнелин болгаш шынарын экижидеринче угланган эконмиктиг арга-хевирлер-биле чергелештир, хамаатыларның чамдык бөлүүнге социал деткимчелер – социал керээ, губернатор төлевилелдерин боттандырган. Шериг албанныгларны база оларның өг-бүле кежигүннерин деткиири – онза кичээнгейде.

2023 чылга деңнээрге, 2026 чылда каттышкан регионалдыг продукт хемчээли 19,2 хуу, үлетпүр бүдүрүлгезиниң хемчээли 27 хуу, инвестициялар хемчээли 16,8 хуу, тудуг ажылдары 13,7 хуу, көдээ ажыл-агый продукциязы 17 хуу, үүрмек садыг-саарылга 35,7 хуу өзер.

2026 чылга чедир экономиканы хөгжүткени-биле ядыы-түреңги чорук 22,4 хуу, ажыл чок чорук 7,6 хуу чедир кызырлыры көрдүнген.

Эртен ТР-ниң Дээди Хуралының ээлчеглиг сессиязынга Тыва Республиканың кол саң-хөө документизиниң бирги номчулгазы болуп эртер.