Тываның Баштыңы башкыларга профессионал байырлалы-биле байырны чедирген!

 Эргим башкылар! 

 Башкы хүнү-биле изиг байырны Тыва Республиканың Чазааның өмүнээзинден болгаш бодумнуң хуумдан чедирип тур мен. Бо дээрге күстүң база бир чылыг болгаш чырык байырлалдарының бирээзи-дир. Ол чүгле педагогтарның хөй санныг ниитилежилгезин эвес, бүгү сургуулдарны, а ол ышкаш оларның ада-иелерин каттыштырып турар. 

 Бо чылын силерниң профессионал байырлалыңар онзагай хүнге — 50 чыл болган юбилейинге таварышкан. Совет Эвилелиниң девискээринге Башкы хүнүн 1965 чылда тургускан. Оон эгелээш, чартык чүс чылдың дургузунда октябрьның баштайгы воскресеньезинде өөредилге адырының бүгү ажылдакчыларынга оларның могаг чок болгаш эрес-шудургу ажылы дээш өөрүп четтириишкинниң сөстерин чугаалап турар бис.

 Оон харыысалгалыг ажыл барын бодаары безин берге: чурттуң болгаш республиканың келир үези башкыларның холунда-дыр. Өөреникчилерниң ниити саны 58 муң. Ол дээрге республиканың чонунуң 20 хуузу-дур. Силерниң күш-ажылыңарга чогумчалыг байдалдарны тургузар дээш улуг күжениишкиннерни салып турар бис. 

 Хоорайның №15 лицейиниң математика башказы Оксана Александровна Кравченко Россияга «Чылдың башкызы» деп конкурстуң түңнелинге бодунуң педагогтуг мергежилин төлептиг көргүскен. Светлана Сарыг-ооловна Кызыл-оол биле Алима Чапаевна Самдан Бүгү-россияның «Амгы үениң кичээли» деп конкурузунга тиилекчи болганнар. 

 Россияның болгаш Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга болгаш Улуг Тиилелгениң 70 чылынга уткуштур чурт-шинчилел ажылдарынче башкылар, ылаңгыя уруглар калбаа-биле хаара туттунган. Силерниң күш-ажылыңарны үнелеп турар бис, эргим башкылар!

 Педагогтарның болгаш башкылар коллективтериниң ажылының шынарын бедидериниң болгаш оларга идиг бээриниң аңгы-аңгы аргаларын республикада шиңгээдип алдынып турар. Чижээ, Тыва Республиканың Баштыңының 50 болгаш 30 муң рубль түңнүг шаңналдарын өөредилге программазынг ачаартылгалар киирип турар эң эки 10 башкы алыр. Ол он кижиниң аразында бүгү республиканың башкылары кирип турар. 

 Мугур-Аксы №1 ортумак школаның класс удуртукчузу Урана Достай-ооловна Ондар, ол ажылдап келген 36 чылдарының дургузунда доозукчуларның беш салгалын доостурган Ооң доозукчуларының аразында башкы ажылын шилип алган, ооң ажыл-херээн уламчылап чоруурлар хөй. Школага ажылдап эгелээн үезинден-не чаартылга чурумунга ажылдадыры чугула.

  Каа-Хем суурда №1 школаның эге класстар башкызы Ольга Николаевна Анашина улуг стажтыг (33 чыл) дуржулгалыг башкы, ол эге класстарның өөреникчилериниң дылын сайзырадыр технологияны ажылдап кылганы дээш шаңнал алган. 

 Школачыларның кадыкшылынче улуг кичээнгейни Өвүр кожууннуң Хандагайты ортумак школазының класс удуртукчузу Анай-Хаак Ивановна Лопсан-Серен угландырып турар. Ол «Тыва Республиканың күш-культураның болгаш спорттуң тергиини» кижи болганындан өөреникчилерин күш-культурага киржиринге өөредип, амыдыралдың кадык хевиринге чаңчыктырып турар. Уруглар-биле хөй талалыг ажылды чорудуп турары дээш Анай-Хаак Ивановна «Өвүр кожууннуң эң эки башкызы—2008» деп санаткан.

  Кызыл хоорайның №9 школазының класс удуртукчузу Айлана Кадыр-ооловна Иргит класска чогаадакчы онза байдалды тургузуп турар. Школачылар ооң удуртулгазы-биле шиилер тургузуп, походтарже чоруп, төөгү альбомун долдуруп турар. Айлана Кадыр-ооловнаның өөреникчилери аңгы-аңгы конкурстарга тиилелгелерни чедип ап келген. 

 Тыва Республиканың Баштыңының конкурузунуң тиилекчилериниң аразында Ак-Довурак хоорайның №3 ортумак школазының башкызы Руслан Вячеславович Саая база кирип турар. Ол ышкаш Тываның республика лицейиниң орус дыл болгаш литература башкызы Сюзана Иргитовна Көк-кыс болгаш төөгү башкызы Вячеслав Сергеевич Күчүге, Тожу кожууннуң Ий школазының англи дыл башкызы Алдын-Ай Эрес-ооловна Куулар, Кызылдың №12 школазында тыва дыл болгаш литература башкызы Солаңгы Эресовна Лопсаң, №14 школаның хореография башкызы Уяна Базыр-ооловна Ооржак оларны база демдеглээр апаар. 

 Хүндүлүг коллегалар, конкурска тиилелге чедип алганыңар дээш сеткилим ханызындан байыр чедирип, моон соңгаар-даа үре-түңнелдиг ажылды силерге күзеп тур мен. Силер ону шыдаар силер, бүзүрээр бис. Башкының юбилейлиг 50-ги хүнүн демдеглеп тура, республиканың өөредилге системазынга улуг салыышкынны киирген башкыларны алдаржыдар ужурлуг бис. 

 Олар дээрге Чөөн-Хемчик кожууннуң Шеми школазының эң дуржулгалыг башкызы Таисья Даптаковна Ооржак-тыр. Башкы ажылынга 37 чыл болган Таисья Даптаковна бодун езулуг өөредикчи, ат-алдарлыг болгаш билдилиг педагог кылдыр көргүскен. Дыка хөй чылдарда школаның аттестация комиссиязының кежигүнү болуп келген. Ооң өөреникчилери олимпиадаларның тиилекчилери болуп келген. Чижээ Куулар Артыш кожууннуң математика талазы-биле олимпиадазынга бирги черни ээлээн. Ол хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш Тыва Республиканың Баштыңының Хүндүлел бижии-биле шаңнаткан. 

 Тыва Республиканың Күрүне лицейиниң директорунуң өөредилге-кижизидилге ажылының талазы-биле оралакчызы Вера Март-ооловна Алдын-оол Россияның болгаш Тываның демнежилгезиниң 100 чылы юбилейлиг медаль-биле шаңнаткан. Ол — лицейге болган бүгү чаартылгаларның киржикчизи. Лицейге «Федералдыг шенелде шөлү» деп эрге-байдалды тыпсырын ол чедип алган. 

 Петр Александрович Морозовтуң адын билбес кижи мында чок. Ол — өөредилгениң хоочуну, күрүне ажылдакчызы. Ол улуг дуржулгалыг башкы болганындан бедик хүндүткелдит өлептии-биле эдилеп чоруур. Ону республиканың уруглары Башкы деп улуг үжүк-биле хүндүлеп адаар. Башкы эртемин шилип алгаш, ол школа башкызындан, республиканың өөредилге сайыдынга чедир орукту эрткен. Петр Александрович — ажылынга кажан-даа бердинер, сорулгазын күүседири-биле бүгү күжүн үндүрер чораан кижи. Тываның өзүп орар салгалын өөредиринге болгаш кижизидеринге улуг салыышкынны ол киирген. Петр Александрович «Педагогтар ниитилежилгези» Бүгү-россия организациязының республика салбырының удуртукчузу болуп турар. Петр Александрович Морозовка Тыва Республиканың Улустуң башкызы хүндүлүг атты тыпсыры меңээ улуг алдар-дыр.

 Хүндүлүг башкылар! Силерниң кижи бүрүзү бистиң республиканың хөгжүлдезинге салыышкынын киирип турар. Ол профессионал болгаш хамааты хүлээлге. Бистиң өгбелеривистиң чаңчылдарын хүндүлээри, шынчы болгаш тургузукчу күш-ажылче чүткүл дээн ышкаш эртинелерге уругларны өөредип турар силер. Силерниң буянныг бо үүле-херектериңерни ниитилел үнелеп турар. Башкы хүнү-биле база катап байыр чедирдим. Силерге быжыг кадыкшылды, аас-кежиин, шыдамык чорукту, Россияның болгаш Тываның чаагай чоруу дээш чогаадыкчы чедиишкиннерни күзедим. 

 Тыва Республиканың Баштыңы Ш. КАРА-ООЛ.