Чүс тос школачы мөгелер

Чаа-Хөл кожууннуң баштыңы Орлан Дамзырович Монгуштуң шаңналы дээш тыва хүреш маргылдаазын Чаа-Хөл кожууннуң школачыларының 1-ден 11 класстарда оолдар аразынга ийи дугаар чыл Чаа-Хөл суурда хүреш залынга организастап эрттирген.

Орлан Монгуш школачы үелеринде спортка хандыкшылдыг, ылаңгыя хол бөмбүү, хаак маргылдааларынга республика деңнелинге чедир каш удаа киржип чораан. Алдан дөрттүң аразынга ачыр-дачыр тутчур, хүрежиринге база ынак. Хоочуннар аразынга өөнүң ишти Урана Маадыр-ооловна-биле кады  хол бөмбүүнүң маргылдааларынга ам-даа киржип чоруур. Орлан биле Урана Монгуштарның өг-бүлези кожуунга эрткен «Спортчу өг-бүле» деп оюнга тиилээш, республика чергелиг оюнга база киржип, кожууннуң адын камгалаан.

Оглу Хүлер-Маадыр Монгуш — школаның хаакка чемпиону, амгы үеде студент. Yшкү классчы бичии оглу Чаян-Маадыр тыва хүреш секциязында чоруп турар. Орлан Монгуштуң кады төрээн дуңмазы Мерген Дамзырович — кожууннуң спорт школазында хостуг хүрештиң тренер башкызы, хөй чыл ында ажылдап чоруур. Дуңмазы Марта Дамзыровна — кожууннуң, республиканың хаак маргылдааларынга доктаамал киржип келген, кожуунда Чонну ажылга хаара тудар төптүң директору. Ачазы Монгуш Комуштайевич Монгуш — шыырак мөге, «Найырал» совхозка зоотехниктеп чораан.

Орлан Дамзырович — амгы үеде кожуунда Адалар чөвүлелиниң база аът спортунуң эвилелиниң даргазы, хөй-ниитичи. Тыва хүрешти аныяк салгал аразынга улам сайзырадыры-биле оолдар, уругларны эге класстардан школа дооскуже чедир хаара тудар тускай сорулганы салган ажылдап турарлар.

Чүс тос бичии база элээди мөгелер бир хүн чыгыы ачыр-дачыр туттушкан. Чидиг демиселдиң түңнелинде дараазында оолдар тиилеп, шаңналдарже кирген. Назы-харының аайы-биле боттарының бөлүктеринге Абрам Монгуш, Дидим-оол Сарыг-Нава, Тай-Хаан Натпит, Баян-Кежик Шаравии, Куулар Айдыс шүүлген. Алексей Сараа, Шойзат Доржу, Долаан Дондук-оол Ишкин Эзир-оол, Улуг-Хува Алдын-Белек үжүүрлешкен.

Маргылдааның кол судьязы — кожуунда спорт школазының директору Мерген Ындырааевич Сарым-оол, судьяның оралакчызы— тыва хүрештиң тренер башкызы Николай Түлүшевич Шыырап, хостуг хүрештиң тренер башкызы Аян Кара-оолович Сараа, мөге салыкчылары, тренер башкылар Ак-Дуругдан Дамба Даш-оол, Кызыл-Дагдан Кара-Кат Мөнделе, Чаа-Хөлден Мерген Монгуш олар хүрешти бедик деңнелге башкарып эрттиргеннер.

Эге класстарның оолдарының девиири безин сүрлүг, өөренген аргаларын, ажыглай аарак, хүрежири шалыпкын болду. Хүрежир мурнунда ыяап-ла девип, октаан-даа, октаткан-даа мөгелер бот-боттарын   хүндүлежип билир, тыва хүрештиң чаңчылдарын сагыыр болганнар. Оолдарның барык шуптузу чараш содак-шудактыг, кезек оолдар бөрттерлиг, кадыг идиктерлиг. Элээди мөге оолдарның мөчек-мөчек шыңганнары көстүп, эът-ханы четчип орарын, езулуг мөге шынарлар барын кижи эскербес аргажок. Оларның чамдыызы бодундан улуг назынныг оолдар бөлүүнге база хүрежип, тиилелгелерни чедип алганнар.  Бо бүгү — хүрештиң тренер башкыларының эки ажылының түңнели-дир.

       Дегут Демчик.