Тываның улуг бизнези бичезинге дузалажыр

 Тываның улуг дээн үлетпүр бүдүрүлгелериниң бирээзи «ТарданГолд» алдын тывыш компаниязы бодунуң ажылын чорудуп турар чери – Каа-Хем кожууннуң аныяк малчыннарын шефке алган.  

 Компания Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң саналы-биле 2016 чылда эгелээн «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» губернатор төлевилелинге каттышкан. Тываның Чазаа муниципалитеттер-биле кады, губернатор төлевилелиниң боттаныышкыны езугаар, көдээ черлерде 105 өг-бүлеге 200 баш төрүүр инекти дамчыдып, одар шөлүн аңгылап, ажы-агыйны чорударынга чугула тудуглар – чурттаар бажың, кажаа-хораа болгаш дузалал кажааларны тударынга дузалашкан.  

 Эрге-чагырганың кыйгырыы-биле чаагайжыдылганың сөөлгү ажылдарынче бизнес адырлары каттыжып эгелээн. «ТарданГолд» компания төлевилелдиң киржикчилеринге тудуг материалдары-биле эге чадазында дузалашкан болза, бо удаада оларның амыдырал-хандырылгазынга дузалажырын шиитпирлээн. Эгелеп чоруур малчын Орлан Бадарчи бо хонуктарда компаниядан 6,5 кВт күчүлүг, үш фазалыг электрогенераторну белекке алган. Чырык хандырылгазының инфраструктуразындан ыракта чыдар малчын коданга ол канчаар-даа аажок херектиг эт. 

 Аныяк малчынның коданында мал оолдаашкыны эгелээн, ынчангаш малдың чаш төлүн камгалаарынга, чаа төрээн хойларга немелде мал чеми бээринге, кошкак хураганнарны ажаап-карактаарынга дүн-хүн дивейн чырык хандырылгазы чугула херек, ынчангаш кончуг үезинде белекти алган. 

 Чазак-биле чарганы керээзи езугаар, Бадарчиның ажылы-агыйы малдан камгалап алганы малдың баш санын «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилелдиң дараазында киржикчилеринге дамчыдар ужурлуг. Малдың 200 бажын дамчыткан соонда, артканы ооң өнчүзүнге артар.  

 Бадарчиның өг-бүле фермазы дээн ышкаш бичежек бүдүрүлгелерге улуг бизнестиң дузазы амдыызында чүгле каш-ла санныг деп, Тываның экономика сайыды Елена Каратаева чугаалаан. Улуг компанияларның филиалдары регионнуң хөгжүлдезинге дээш регионнуң эрге-чагыргазы-биле кады ажылдаар апаар. Тывада ажыктыг казымалдар чыдынын болбаазырадыр дээш келген башкарыкчы инвесторлар Кызылда буддийжи хүрээ тудуунда, муниципалдыг оруктарны септеп-селииринге киржип, тускай угланыышкынныг өөредилге черлерин үлетпүр бүдүрүлгезинге херек кылдыр эде тургузар дээн ышкаш, тус черлерниң социал эгелээшкиннерин бөгүнде спонсорлап турар.  

 Регионнуң төлевилелдеринге киржип турар бүдүрүлгелерге эки салдарлыг деткимчелер бар – чижээ, 5 чыл дургузунда орулгага үндүрүг ставказын ап кааптары, тывышка чиигелделиг үндүрүг дээш оон-даа өске. Санкциялар ужун, бюджет күүселдези-биле бергедээшкиннер турза-даа, 

 Тываның эрге-чагыргазы бизнеске таарымчалыг байдалдарны тургузар угланыышкынын салбаанын демдеглээр апаар. Шолбан Кара-оол сайгарлыкчы чорукта административтиг шаптараазыннарны чайладыр ажылды уламчылаан. Чаа эгелеп турарларга үндүрүг дыштанылгазы, инженерлиг инфраструктарага бүдүрүлгениң техниктиг кожулда ачы-дузаның хуусаазын кызырар дугайында дугуржулга оларга хамааржыр.