Тываның Көдээ ажыл-агый яамызы агроүлетпүр комплекизиниң айтырыгларын сайгарган хуралды эрттирген

09.09.2022 Тываның Баштыңының Көдээ ажыл-агый яамызының удуртулгазы база специалистери-биле кады эрттирген хуралында, республиканың АҮК амгы үеде шиитпирлээр элээн нарын айтырыгларын сайгарып чугаалашкан.
Кааңдаашкынныг чайның уржуктары суггат системазын катап тургузар айтырыгны ала чайгаар көдүрүп келген. Өл-шыктың чедишпезинден, үнүш ажыл-агыйының адыры дүжүдүнүң 40 хуузун ышкынган. Суггат чок шөлдерде тараан үнүш аймаа каражалаан болза, суггарылгалыг шөлдер улуг-ла чидириг чок болган. Ындыг болзажок, республикада суггарылгалыг шөлдер чүгле - 5,5 муң га хире. Совет үеде ындыг шөлдерниң хемчээли 70 муң га ажып турган. 90 чылдар эгезинде безин суггаттыг шөлдер хөй турган. Ынчангаш республика Баштыңы регионнуң суггат системазын бүрүнү-биле катап тургузар негелдени салган. Бир эвес ону ажылдадыр дээш кызыптар болза, ийи-үш чылда ол болдуна бээринге Владислав Ховалыг бүзүрээн.
База бир чидиг айтырыг – кадр айтырыы. Эгелеп чоруур фермерлер кандыг-даа профессионал белеткел чок деп, республика баштыңы шынын демдеглээн. Дүүнгү башкылар, албан-хаакчылар, саң-хөөчүлер, кандыг-даа тускай билиг чок кижилер мал ажылынче шилчээн. Оларның хөй кезии ажыл-херек эгелээр грант ойнап алгаш, чамдыкта улуг частырыгларны кылып, дужа келбиже бизнести чорудуп турары чажыт эвес. Шак бо таварылгада, чамдыктар буурап, азы республиканың санааны ышкаш шимченмейн баар. Ынчан ажыл-херектер эгелээшкини ара дүжер. Тургустунган байдалдан үнер дизе, дагдыныкчы чорук институдун катап эгелээри чугула деп, Тываның баштыңы демдеглээн. Бут кырында быжыг туруп келген ажыл-агыйлар, муңчу малчыннар, Михаил Санников ышкаш, чедиишкинниг фермерлер көдээ бизнести чаа эгелеп турарлар-биле арга-дуржулгазын үлежип болур.
Эрге-чагырганың талазындан албан киржилге херек үшкү угланыышкын – көдээ ажыл-агый чиг эдин болбаазырадыр бүдүрүлгелерни ажыдары. Владислав Ховалыгның бодалы-биле алырга, бизнестиң арай дадагалзап турары экономиканың чугула бо адырының чогу, регионнуң ниити агроүлетпүр комплекизиниң хөгжүлдезин саададып турар. Малчыннар ол чылдагаан-биле малының бажын өстүреринге сонуургал чок: соккан малының эъдин шыгжаар чер чок, республикада шыгжамыр системазы багай. Чиг эт болбаазырадыр, чижээ консерва бүдүрер цехтерни ажыдары, ол чидиг айтырыгны шиитпирлеп болур. Шак ол талазы-биле республикада эки арга-дуржулга бар: көдээ ажыл-агыйының хоочуну Өшкү-Саар Ооржак Мөңгүн-Тайга кожуунда тушёнка – какпактаан эът бүдүрүлгезин шуудаткан. Мында эрге-чагырганың кол сорулгазы – ындыг бүдүрүлгелерни тударынга чүгле дузалажыр эвес, а Тывадан үндүр оларның продукциязын шимчедирин чедип алырында.