Тывада мал чеминиң белеткели эрткен чылга деңнээрге үш катап дүрген чоруп турар

Тывада мал чеми белеткээр кампания адакталып келген. Республиканың ажыл-агыйлары регионнуң малчыннарынга мал кыштаглаашкынын хүр-менди эртип алырынга херек ниити мал чеми белеткээр планын 86 хуу чедирип алган. Ол дээрге, 245641 тонна херек сиген-ширбиилдиң 213 муң тонназы-дыр.

Чурттакчы чоннуң хууда ажыл-агыйлары 133 муң тонна сиген-ширбиилди кезип, бөлген. Тараачын-арат ажыл-агыйлары 47,6 муң тоннаны, а көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелери – 30,2 муң тоннаны, дузалал ажыл-агыйлары 272 тоннаны белеткеп алган. Сиген белеткелинде 5,7 муң кижини хаара туттунган, 1139 бригадалар ажылдап турар. 827 трактор, 527 чүък машиналары, 640 сиген кезер херекселдер - ажыглалда.

Эрткен чылга бодаарга, бо чылын мал чеминиң белеткели шалыпкын чоруп турарын эксперттер демдеглээн. Сигенниң ортумак дүжүдү – гада 13,7 центнер. Мал чеми белеткээр кампания дургузунда Таңды кожуун тергиидекчи туружун черле салбаанын республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы демдеглээн. Бөгүнде кожууннуң көдээ ишчилери 21, 5 муң тонна сигенни кезип, боттарының хереглелин дуглап, планын 106,9 хуу чедирген. Ол ышкаш тере-хөлчүлер 5 132 тонна сигенни белеткээш, планын 102 хуу күүсеткен. Каа-хемчилер 10 829 тоннаны (106,8 хуу), сүт-хөлчүлер (121 хуу) чедиргеш, мурнакчылар одуруунче кирген. Тожу, Чөөн-Хемчик, Кызыл, Өвүр, Барыын-Хемчик кожууннар планнаттынган хемчээлди 80 хуу ажырып алган.

Бо чылын Улуг-Хем, Эрзин, Өвүр, Тес-Хем болгаш Бии-Хем кожууннарга агаар-бойдус таарымча чок болуп, оът-сиген шоолуг үнмээнинден, план күүселдези бергедээн. Муниципалдыг эрге-чагырга черлери тус черниң араттарын чогуур мал чеми-биле хандырарын чедип алыр дээш, кожаларның ажыглатттынмайн чыдар сиген шөлдеринче боттарның сигенчилерин аъткарып, көдээ ажыл-агый бүдүрүкчүлеринден сиген-ширбиилди садып алырын дугурушкан. Муниципалдыг тургузуглар чагыргалары мал чеми белеткээринге бергедежи берген чурттакчы чонга дүрүг сигеннерни чагыыр, садар, эккээр чагыгларны хүлээп ап турар.

Республиканың көдээ ажыл-агый яамызы бергедежип турар кожууннарда байдалды контрольда алган. «Мал чеми белеткээриниң планныг көргүзүглерин аргалыг-ла болза күүседир» - деп, сайыт Алдай-Мерген Ховалыг демдеглээн. Бо хонуктарда республиканың курлавыр фондузунга сиген-ширбиил белеткээр ажыл идепкейлиг чоруп турар. Планның 65 хуузу белеткеттинген деп, дыңнаткан. «Мал кыштаглаашкыны бергедеп келзе, баштай кожуун иштинге, оон кожууннар аразынга курлавыр чемни чедиштирер» - деп, сайыт демдеглээн.

Республиканың ажыл-агыйлары мал чемин белеткээринден аңгыда тараа, картофель болгаш ногаа аймаан ажаап кирипкен. Метеорологтар сентябрьның төнчүзүнге чедир агаар бойдус тарымчалыг болурун дыңнаткан. Агаарның ортмак температуразы 7, 12 градус чылыг болур. Айның чамдык хүннеринде бичии-бичии чаъстагылаар.