04.09.2024
Тываның Баштыңы чазактың дүүштүрүлге хуралынга бистиң республикага Владимир Владимирович Путинниң ажыл-агыйжы чоруунуң баш бурунгаар түңнелдерин үндүрген. Тываның социал-экономиктиг хөгжүлде айтырыгларынга хамаарышкан Президентиниң эрттирген хуралының база Владислав Ховалыг-биле аңгы ажылчын ужуражылгазының түңнелдеринге даянгаш, федералдыг чазакка даалгалар даңзызы тургустунганын чугаалаан. Чурттуң Президентизи ооң мурнунда 10 чыл бурунгаар ажыл аайы-биле келгениниң соонда Тываның хөгжүлдезинде эки бурунгаарлаашкыннар барын демдеглээш, ам-даа шиитпирлээр айтырыгларны айыткан.
Күрүне баштыңы бөгүнде Тывада тудугларның ниити российжи деңнелден ажып турар шапкын темпизин хевээр артырары чугула деп чугаалаан. Бо чылын чуртта ол көргүзүг 7,9 хуу болза, Тывада чуртталга тудуунуң темпизи 53 хуу чедип, республикага рекордту тургускан.
"Ол темпини салбас херек. Ниитизи-биле Россия-биле деңнээрге чаштарның төрүттүнери дыка хөй, чурттакчы чоннуң чайгаар өзүлдези улуг республикага чурттаар оран-сава айтырыын шиитпирлээри – кол айтырыгларның бирээзи. Тывалардан чижектен алыр херек" - деп президент чугаалаан.
Тывага 2 хуулуг чиигелделиг ипотеканы киирерин деткиир дугайында шиитпирни Президентиниң хүлээп алганы, республиканың экономиказын шимчедипкен деп Владислав Ховалыг бадыткаан. Регионга ипотека чээлизинге стартты берип, аңаа хереглелди күштелдирген деп, республика баштыңы демдеглээн. Тываның чурттакчы чонун чуртталга шөлүнүң нормативи-биле хандырарын чедип алыр дизе, 2030 чылга чедир республикада бар чуртталга фондузу хире, беш миллион хире дөрбелчин метр шөлдү тудар апаар. Владислав Ховалыг бир чыл хире ажылдаан 2 хуулуг чиигелделиг ипотека дугайында шиитпир Тывада тудуг адырын диргизеринге салдарлыг болганын тайылбырлааш, ону ам-даа узадырын дилээн.
"Ооң мурнунда банкылар ипотеканы 25 хууга чөпшээреп турган. Чиигелделиг ипотеканы киирген соонда, ону бээри ийи катап көвүдээн. Бистиң хамаатыларның кижи бүрүзүнге онааштыр ортумак орулгазы амдыызында эвээш болганындан, ипотека алыры болдунмайн турганар. Ам байдал шуут өскерилген – деп, республика баштыңы чугаалаан. - Амгы үеде чеди микрорайонну тудуп эгелээн. Оларны канчаар планнап каан-дыр, ол-ла хевээр тудуп доозуптары күзенчиг. Ынчангаш Владимир Владимирович, чиигелделиг ипотеканың хуусаазын 2030 чылга чедир узадырын чөвүлел хурал үезинде силерден дилеп турганым ол. Чылдың-на 2 муң ипотека керээлерин чарар, 2030 чылга чедир 12 муңну чарыптар".
Тываның Баштыңы оон аңгыда Шагаан-Арыгга чаа котельнаяны тударының чугулазын, Владимир Путинниң ооң мурнунда даалгазы езугаар республиканың туберкулез эмнелгезиниң дөзевилели дооступ турарын, ону капитал тудуглар объектизиниң даңзызынче киирерин, чуртталга бажыңнары болгаш социал инфраструктура тудуглары сайзыраанындан чидиг айтырыгларның бирээзи апарган Кызылга чаа арыглал чериниң тудуун тудары, суггарылга системаларын катап ажыглалче киирери херек апарганын Президентиге чугаалаан.
Президентиниң Кызылдың школачылары-биле ужуражылгазының үезинде, республикага турисчи инфраструктураны хөгжүдерин деткиир деп чугаалаан:
"Бистиң Президентивис Кызыл хоорайда Ада-чурттуң Маадырлары аттыг 20 дугаар школага кичээл эрттирип тура, республиканың чаражын база катап демдеглээн. Кызылдың 11-классчызы Данна Дулуштуң айтырыынга харыылап тура, делегейде Тыва ышкаш чараш черлер санныг деп айыткан. Ужуражылга үезенде база турисчи инфраструктура дугайында чугаалаштывыс. Владимир Владимирович ук адырның хөгжүлдезинче немелде курлавырларны хаара тудар дээн бистиң чүткүлүвүстү деткээн".
Тываны таварып эртер чурттар аразының российжи-моол-кыдат транспорт оруунуң төлевилели Президентиниң деткээн резолюциязын алган. Владислав Ховалыг 3-D картага ооң ажыын Владимир Путинге көргүзүп тайылбырлаан: чижилгеде алтай төлевилелге көөрде, черниң даглыг тургузуу ооң тудуунга шаптык катпас.
Владислав Ховалыг сайыттар-биле хуралдааш, Президентиниң сөөлгү даалгалары болгаш резолюцияларынга хамаарыштыр тускай угланыышкынныг федералдыг ведомстволар-биле оперативтиг кады ажылдадылганы дораан эгелеп, Владимир Путинниң айытканы чогуур даалгаларлыг Россияның Чазак даргазының оралакчылары база сайыттары-биле ажылчын ужуражылгаларны планнаарын сагындырган.