2019 чылда Тывада 14,8 муң дөрбелчин метр шөлдүг аварийлиг бажыңнарны өскээр көжүрер

ТР-ниң тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агыйының сайыды Евгений Овсянников Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга ук программаны уламчылаарының перспективазын илеткээн.

 Республиканың Тудуг яамызы Кызылда 157 бажыңдан азы 5,6 муң дөрбелчин метр чуртталга шөлүнден кижилерни өскээр көжүрерин дыңнаткан. Хову-Аксы суурда аварийлиг деп санаан 9,1 муң дөрбелчин метр шөлдүг 211 квартира программаның чаа чадазынче кирген. Баш бурунгаар санаашкыннар-биле алырга, чаа бажыңнарны тударынга республика 630 млн. рубльди азы 40,5 хуузун кады акшаландырар ужурлуг.  

ЧКА эде чаартырын деткиир фонд, Тывада чаа илереткен аварийлиг бажыңнарга дээш, 2019 чылда 375,27 млн. рубль түңнүг акшаландырыышкынны чөпшээрээнин сайыт дыңнаткан. Регион бюджединге инвестицияның үлүү - 255 ажыг млн. рубльди Тыва тускайлап алыр болза, ол акша-хөреңги шилчип эгелээр. Бюджет болгаш удур акшаландырыышкын түңүнге хамаарыштыр чазак шиитпирин бадылаарын манап турбайн, өскээр көжүрер программа-биле бажың тудар чагыгларны чарлап, керээлерни чарып эгелээрин Шолбан Кара-оол ТР-ниң Тудуг яамызынга чагаан.  

«Чыл төнчүзүнге чедир тудугжулар тодараттынып, албан кылыр белеткел ажылдары болгаш ажыл-чорудулгалар доозулган турар ужурлуг. Тудуг организациялары 2019 чылдың тудуг сезонунга бүрүнү-биле белен болзун» - деп, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол сорулганы салган.  

Тываның Чазааның бо чылын кады ажылдажылга керээзин чарганы Россияның саң-хөө мониторингизиниң Сибирь федералдыг округда регионнар аразының эргелели-биле идепкейжи ажылдаарын республика баштыңы сагындырган. Шолбан Кара-оол, ылаңгыя чуртталга тудуунуң шугумунда, күрүне чагыгларынче кирер эрге алыр чадада, чигзинчиг организацияларны илередир саң-хөө шинчилелинге дузаны алырын саналдаан. Аварийлиг чуртталга бажыңнарындан хамаатыларны өскээр көжүрер программаның графигинден Тываның чыдып каан чылдагааннарының бирээзи – шынчы эвес тудугжуларда болганын айыткан. Республиканың Тудуг яамызы 2019 чылдың ажылдарындан аңгыда, өскээр көжүрер программаның бирги чадазын күүсеткенин илеткээн. 

2013 чылдан бээр, республикада 34 муң дөрбелчин метр аварийлиг бажыңнарын өскээр көжүрген. Ол бажыңнарның орнунда 34 муң дөрбелчин метр шөлдүг, хөй аал чурттаар 23 чаа бажыңнарны туткан. Оларның хөй кезии ажыглалда кирген. 2449 кижи чурттаар байдалын экижиткен. 2013-2017 чылдарның чада аайы-биле хүлээлгелерин бүрүн күүседир дизе, 980 өг-бүлеге азы 2605 кижиге, 34,9 муң дөрбелчин ниити шөлдүг, хөй квартиралыг 17 бажыңны тудуп, ажыглалче киирер.  

Россияның Чазаа программаның бирги чадазын күүседир хуусааны Тывага 2019 чылга чедир узаткан. 2018 чылда 11 бажыңны албан езузу-биле ажыглалче дужааган, 8 бажыңче чурттакчылар көжүп кирген деп, Евгений Овсянников чугаалаан. Бо чоокку үеде 3 бажыңны дужаарын дыңнаткан. Ол үш бажыңны дужааптарга, 315 өг-бүле квартираларны алыр. Республика ол программаны 64 хуу күүседип, азы 44 муң дөрбелчин метр чуртталга шөлүн дужаапкан болур.  

Республика 2013-2017 чылдарда аварийлиг деп санаан чуртталга бажыңнарындан өскээр көжүрер программаның бирги чадазын 2019 чылдың октябрьда бүрүнү-биле доозар планныг. Ол үеге чедир Тывада 665 өг-бүлеге азы 1929 кижиге хөй квартиралыг дөрт бажыңны тудары арткан.  

Келир чылче шилчий берген объектилер, тудуг компанияларының тудуп турганы, эң-не «проблемалыг» тудуглар дээрзин сайыт тайылбырлаан. Суд сайгарылгалары бо чылын чаа доозулган, республика шуптузун ойнап алган. Ынчангаш когаралды эгидер ажылдар эгелээн, ам чаа тудугжуларны тып, тудуг ажылдарын катап эгелээри арткан. 

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Тудуг яамызынга шупту белеткел ажылдарын чиге организастаарын, тудуг организацияларынга чүъктү шын хуваарын айыткан. Республиканың тудуг комплекизи программаның бирги болгаш ийиги чадаларын чергелештир кылыр болганда, тудуг графигин үспези-биле, бар аргаларны болгаш курлавырларны таптыг санаар ужурлуг.