Доозукчуну үдеп тура...

Дүүн ТР-ниң Чазааның Бажыңынга ТР-ниң Чазак Даргазы Шолбан Кара-оолдуң оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурактың удуртулгазы-биле 2013 чылда Тыва Республиканың өөредилге черлеринге доозукчулар кежээлериниң эрткениниң түңнелдериниң болгаш РФ-тиң дээди база ортумак өөредилге черлеринче абитуриентилерни хүлээп алыр комиссияның ажылының чорудуунуң дугайында хурал болуп эрткен. Аңаа республиканың янзы-бүрү яамыларының, ведомстволарының төлээлери киришкен. Yстүнде айыттынган ийи айтырыгга хамаарыштыр ТР-ниң өөредилге болгаш эртем сайыды Каадыр-оол Бичелдейниң илеткелдерин езугаар алырга, 2013 чылда республиканың өөредилге черлерин 9022 өөреникчилер, оларның иштинде 4720 — 9-ку классты, 3644 — 11-ги классты, 658 кижи – кежээки школаны чедиишкинниг дооскан. 142 уруглар, оолдар алдын болгаш мөңгүн медальдарның эдилекчилери болган. Өөредилге черлеринге «Сөөлгү коңга» болгаш доозукчулар кежээлериниң байырлалдарының эрттирилгезиниң дугайында май 17-де ТР-ниң Чазааның доктаалынга дүүштүр доозукчулар кежээлери республиканың школаларынга июнь 23-те болуп эрткен. Күрүнениң, республиканың, чер ажыл-агый лицейлеринге болгаш Кунгуртуг суурга доозукчулар кежээлериниң янзы-бүрү чылдагааннар уржуундан июнь 19-та эрткен. ТР-ниң ИХЯ-ның медээзи езугаар, ол хүннерде корум-чурум үрээшкиннери база онза болуушкуннар бүрүткеттинмээн. Салют чазылдырып турган үеде, Өвүр кожууннуң Хандагайты суурнуң школазының доозукчузунуң бажының солагай талазы өрттенген. Кемдээшкин ооң кадыкшылынга шыңгыы айыылды чедирбээн. Болган таварылгага хамаарыштыр хемчеглер алдынган. Бо чылын доозукчулар кежээлериниң байырлалының эрттирилгезиниң талазы-биле чогуур албан черлериниң ажыл-ижи ниитизи-биле багай эвес болганын Каадыр-оол Алексеевич демдеглээн.

Кызыл хоорайның ПУ-4 өөредилге чериниң оран-савазының делгем болгаш эптиин барымдаалап, 2013 чылдың абитуриентилерин хүлээп алыр комиссияның ажылын ында организастаан. Тыва Республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң: «Бир өг-бүлеге эвээш дизе, бир кижи ыяап дээди эртемниг турар ужурлуг» деп даалгазынга даянып, ук комиссияның ажылын улам шынарлыг, көскү, билдингир, чедингир тургузары, аайлаштырары негеттинип келген» — деп Анатолий Дамба-Хуурак хуралдың киржикчилеринге чаңгыс эвес удаа сагындырган. Бюджеттиг азы тускай сорулгалыг олуттарга хамаарыштыр ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем яамызы бо чылын РФ-тиң 200 ажыг өөредилге черлеринче чагыгларны киирген турган. Июль 2-ниң хүнү-биле алырга, РФ-тиң 161 өөредилге черлериниң тускай сорулгалыг 756 олуттарын Тываның доозукчулары ээлеп болур. Ооң кырындан Бурятияның көдээ ажыл-агый академиязы база бюджеттиг олуттарны берген. Аңаа чергелештир чаңгыс олутче (бюджеттиг-даа, төлевирлиг-даа) кордап турар уругларның саны бедик болуп артпышаан. Комиссияның ажылы июль 20-ге чедир уламчылаар.

Хуралды түңнеп тура, Анатолий Дамба-Хуурак: «Доозукчулар кежээзи дээрге бистиң ажы-төлүвүстүң байырлалы, оларның чуртталгазының база бир солун болуушкуну, а күүсекчи эрге-чагырга органнарынга тодаргай түңнелдер кылыр үе-дир. Бир-ле яамының азы өске-даа албан чериниң ажыл-чорудулгазының угланыышкыны езугаар каш доозукчу өөрениксеп турарыл? Келир үеде тудуг, энергетика, үлетпүр, экономика дээн чижектиг республикавыстың хөгжүлдезинге чугула херек адырларга чеже тускай мергежилдиг специалистер белеткээр бис деп айтырыгларга дорт харыы турар ужурлуг. Доозукчуну быжыг холга тудуп, ол бедик мергежилдиг кижи болуп төрээн черинче ээп келгеш, ооң сайзыралынга үлүг-хуузун киириштирер болзун дээш ажылдаар апаар бис. Уругларывыстың келир үеде мергежилин шилип алыры азы профугланыышкын талазы-биле ажылды чүгле Өөредилге болгаш эртем яамызы эвес, а шупту яамылар чорудар ужурлуг. Ылаңгыя өскүс, хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерден, амыдыралының байдалы нарын уругларывысты онза кичээнгейге алыры — бистиң хүлээлгевис-тир. Ынчангаш республиканың хүлээп алыр комиссиязының ажылынга шупту сайыттарның оралакчыларының киржилгези чөптүг болгаш ужур-уткалыг деп санаар мен. Ол ышкаш массалыг информация чепсектерин таварыштыр тайылбыр ажылын күштелдирип, чонга долу болгаш шын медээлерни чедирери чугула» — деп чугаалаан.

Автордан: Тыва Республиканың келир үези өзүп орар болгаш амгы үениң салгалдарының холдарында болгай. Оларның төрээн черинге ынаандан аңгыда, келир үеде шилип алган мергежилинге бердингенинден регионнуң бурунгаар хөгжүлдези хамааржыр. Ынчангаш профугланыышкын талазы-биле ажылды ханыладып, ону улам дээштиг чорудары бирги черде дээр болза, хөөрем эвес. Маңаа хамаарыштыр республиканың яамыларының туружу ам-даа быжыглаттынмаанын база бот-боттарының аразында сырый харылзааның болгаш кады ажылдажылганың барык чогун хурал үезинде эскердим. Кандыг-даа үүле-херекти боттандырары белен эвес, частырыглар, билдинмес чүүлдер черле туруп кээр, ынчалза-даа тодаргай даалгалар, сорулгалар салдынган, соң даарта ажыл чүгле шуудап, чогуур боор деп бүзүредим.

Азияна ТАУ.