Малдың чаш төлүнүң баш санын онча - менди камгалаар

Мал оолдаашкынының бо чылдагы кампаниязында малдың чаш төлүнүң баш саны менди камгалаттынып ап турар дээрзин республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы дыңнаткан.
    2013 чылдың январь 1-ниң байдалын езугаар республикада 488553 баш төрүүр хой, 18746 баш өшкү, 65629 баш инек санаттынып турар. 100 баш шээр малдан 85 баш мал төлүн, 100 баш инектен 75 баш бызаа алыр болза, ниитизи-биле 4922 баш бызаа, 16430 баш анай болгаш 415270 баш хураган бо чылын алдынар. 
    Тыва Республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының дыңнатканын езугаар алырга, март 14-түң байдалы-биле республикада ажыл-агыйның бүгү хевирлери 108237 баш хураганны камгалаан, ол дээрге планнаттынганының 26 хуузу болур. Эрткен чылдың көргүзүүн езугаар шээр малдың төлүн 46 хууну алган турган. Ол ылгалдың үнүп келген чылдагааны — бо чылын специалистер болгаш малчыннар хойнуң массалыг оолдаар хуусаазын марттың ийиги чартыынче болгаш апрельче шилчиткен, чүге дээрге тыва хойнуң оолдаашкынынга таарымчалыг үе ол болур. Ындыг шиитпирниң шынныын бо чылын алдынып турар малдың чаш төлүнүң менди болуп турары бадыткаан. 
    Мал оолдаашкыны Сүт-Хөл, Улуг-Хем болгаш Кызыл кожууннарның ажыл-агыйларында идепкейлиг чоруп турар, ында мал төлүн алырының планнаттынган көргүзүүн тус-тузунда 81, 69 болгаш 50 хуу күүседип алганнар.
     Часкы бо кампанияның чугула хемчеглериниң бирээзи — ажылы чок кижилерни сезоннуг сакман ажылынче хаара тудары. Республиканың малчыннар аалдарынга ниитизи-биле 966 кижи хереглеттинип турар. Ол талазы-биле Көдээ ажыл-агый яамызы, кожууннар чагыргалары, көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелериниң удуртукчулары ажыл чок хамаатыларны сакман ажылынче хаара тударын Чонну ажыл-агыйга хаара тудар агентилел-биле кады боттандырар. Амгы үеде агентилел ажылы чок деп санаткан 92 кижи-биле керээни чарган. 
    Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем сайыдының оралакчызы Сергей Оюннуң чугаалап турары-биле алырга, мал оолдаашкыны чамдык черлерде нарын байдалдарда эртип турар. Эрткен чылын болган кааңдаашкыннардан чамдык кожууннар сиген-ширбиилди чедир белеткеп ап шыдаваан, ол ышкаш удаа-дараа болуп турар шуурганнар малды одарже үндүрбейн, кажаага тургузарынче албадап турар, час эрте дүшкеш, хар эрээш, оон катап доңганындан мал оъттаар арганы база бербейн турар. Мындыг чылдагааннардан дыка хөй ажыл-агыйларда мал чеми чедишпестей берген. Ылаңгыя Мөңгүн-Тайга кожуунда берге байдал тургустунган. 
  Ол айтырыгны чер-черлерде шиитпирлеп турар деп, сайыттың оралакчызы демдеглээн. Мал чеми садып алыр акша-хөреңгини тускайлап, оруктар болгаш одарлар далбыйлаар техниканы берип турар. 
    Республиканың ажыл-агыйларында мыйыстыг бодал малдың чаш төлүн алыр ажыл база кидин түлүк апарган. Бо хүнге чедир республика 7232 бызааны алган, ол дээрге планның 15 хуузу. Бо талазы-биле Сүт-Хөл, Чөөн-Хемчик болгаш Таңды кожууннар мурнунда чоруп турар. Олар планын 31,8, 30,6 болгаш 21,5 хуу күүсеткеннер.