Тываның Баштыңы биле Сибирьниң генерация компаниязының чиңгине директору Кызылдың чаа тудугларын чылыг четкизинге кожар айтырыгны чугаалашкан

Кызылдың чылыг-энергетика төвүнүң даргазы Андрей Троцан ЧЭТ-тиң хандырылгазынче дамчыткан муниципалдыг четкиниң хөй кезиин септеп, чылыг-хандырылга системазының ажылын экижиткенин дыңнаткан. Суг дамчыдылгазының базыышкынын шенээр ажылдарны 80 хире хуу хөйнү кылган деп, Троцан чугаалаан. Ниитизи-биле 320 км узун хоорзаларны хынап, дештип үрелген черлерни тыпкаш, 3 километр хире эргижирээн хоорзаларны солуп, ажыдып-хаар 500 ажыг дериг-херекселдерни бүрүнү-биле солаан.  

2018 чылда кылган ажылдарның ачызында, хоорайның чылыг хандырылгазының системазын чаа температурлуг графикче шилчиткен. Бөгүн ЧЭТ-тен берип турар сугнуң эң бедик температуразы, кудумчуда агаарның температуразындан хамаарыштыр, 150 градус чедип турар. Ооң мурнунда, системаның хоорзалары эргижирээнинден, ол 95 градустан өрү көдүрүлбес турган. Ынчангаш кыжын чамдык бажыңнарга изиг, а чамдыктарында кижилер доңуп олурар соок турганы ол. Ооң кадында, чылыг чедишпезинден, чаа туткан дыка хөй объектилерни чылыг четкизинге кошпаан. Оларга аңгы котельнаяларны тудуп, одалга сезонунда экологтуг берге байдалды хоорайга тургускан.  

ЧЭТ-ке модернизация ажылдарын кылган соонда, аңаа хүлээткен четки ажыл-агыйында, чылыг чедишпезиниң айтырыы амгы үеде шиитпирлеттинген. Бо чоокку беш чылда планнаан шупту чаа тудугларны чылыг-биле хандырарынга хоорайның чылыг-хандырылга системазының күчүзү чедерин, энергетиктер чугаалаан. 

Ындыг болзажок, бөгүнде өске айтырыг база бар – чылыг четкизинге объектилерни кожар талазы-биле хереглекчилерге ачы-дуза чедирилгези. Тываның Баштыңы ол айтырыгже СГК-ниң чиңгине директору Михаил Кузнецовтуң кичээнгейин угландырган. СГК-ниң удуртулгазы-биле 2015 чылда чарган дугуржулгада база Кызылдың ЧЭТ-биле ат салган керээде, төп чылыг-хандырылга системазынга объектилерни кожарының база ажылдадып эгелээриниң хуусааларын кызырып, эң кол – ол ачы-дузаның өртээн эвээжедири - хоорай хөгжүлдезинге чугула чүүлдер кылдыр айытканын, Шолбан Кара-оол сагындырган. Четкилерге кожар техниктиг аргаларның бары-биле Кызылды зоналарга чарарын ында көрген. Кайда ындыг арга барыл, аңаа коштунарының төлевири эвээш турар ужурлуг.  

Амгы үеде бо дугуржулгалар ажылдавайн турар. Тываның Баштыңы республика эмнелгезиниң чаа терапия корпузунуң доозулган тудуун чылыг четкизинге кожар дээн төөгүнү чижекке чугаалаан. Объект хоорайның төвүнде турар, а чылыг четкизин республика бодунуң акшазы-биле туткан-даа болза, Кызылдың ЧЭТ-и технологтуг кожулда дээш, 50 млн. рубльди негеп турар. Ооң хараазындан, улуг күш үндүрүп тургаш туткан оран-сава ажыглалче кирбейн туруп берген, ол ышкаш эрге-чагырганың оон ыңай хөделиишкиннеринге моондакты тургускан. Шак ынчалдыр, эмнелгени дериг-херекселдер-биле дериириниң чарыгдалдар акшаландырыышкынын республикага тургузуп болур хире.

Найысылалда аварийлиг чуртталга бажыңнарындан хамаатыларны өскээр көжүрер программа-биле туттунган хөй квартиралыг бажыңнар дээш, өске-даа чаа тудуглар база ындыг байдалда келген. Оларның чамдыызынче көжүп кирген. Чаа тудуг объектилериниң чамдыызында Кызылдың ЧЭТ-тиң ажыглалында чылыг четкилеринче дамчыдар дугайында керээлер безин чардынмаан, ол чокта энергетиктер чылыг үлээр пунктуларда чүгле ээриилди ажыда ээриптер турзажок, бажыңнарже чылыг бээр аргазы чок. 

Республика Баштыңының тургускан айтырыының ол өске талазы чугаа кадында билдинген. Ийи тала ону ажылчын байдалда өөренип, чайладырының оруктарын тывар болганнар. Михаил Кузнецов ол бүгүнү бүрүнү-биле шиитпирлээринге чедир, энергетиктер манап турбазын, Шолбан Кара-оолга чугаалаан. Чылыгны хүлээп алырынга техниктиг белен, чылыг хандырылгазының шугумунга коштунган чаа тудуглар четкилеринче чылыгны бээр ужурлуг. Объектиде кижилер көжүп кирген болза, хоорайда ышкаш температурлуг чурумну бээр апаар. Бир эвес тудугну тудуп каан, ындыг болзажок амдыызында ажыглалче киирбээн-даа болза, кышкы үеде үрелиишкиннерни база когараашкынны болдурбас дээш, чогуур чылыгны киирер ужурлуг.