Тываның Улуг-Хем кожууну мал чемин белеткээр планын ажыр күүсеткен

 Понедельникте республика Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң удуртканы селектор хуралда, АҮК айтырыгларының талазы-биле оралакчызы Сергей Ондар республикада мал чемин белеткеп турарының чорудуун дыңнаткан: 

 «13 муң тонна сигенни неделя дургузунда немей белеткээн. Ол дээрге Чөөн-Хемчик, Бии-Хем, Каа-Хем, Таңды кожууннарның көдээ ишчилериниң үлүү-дүр. Мөңгүн-Тайга кожуун чүнү-даа немевээн. Улуг-Хем кожууннуң ажыл-агыйлары мал чеми белеткээр планын 4 хууга ажыр күүсеткен-даа болза, садар сиген курлавырын тургузары-биле ажылын ам-даа уламчылаар планныг. Республиканың тос хире кожууну планын күүсеткелек. Чеди кожуун планнарын 62-ден 78 хуу чедирип алган. Өвүр кожууннуң «Чалааты» МУБ-туң баазазында республика курлавырын тургузар ажылдар уламчылавышаан. Ынаар боттарының механизастаттынган бригадаларын чоруткан муниципалдыг тургузугларга четтирдивис. Ында 8 бригадада 91 кижи ажылдап турар. 800 тонна сигенни кезип белеткээш, 285-ин малчын турлагларда чедирген. Улуг-Хем кожууннуң девискээринде Мөңгүн-Тайга, Чеди-Хөл, Чаа-Хөлден үш бригада ажылын уламчылавышаан. Бии-Хем кожуунда Кызыл биле Чөөн-Хемчик кожууннардан ийи механизастаттынган бригада ажылдап турар. Чөөн-Хемчик, Чаа-Хөл, Каа-Хем, Таңды, Чеди-Хөл, Тес-Хем муниципалдыг тургузуглар 617 тонна хемчээлдиг сигенниң курлавыр фондузун белеткеп алганнар. Мал чеминиң белеткелинде чагырга чериниң счпециалистери, бюджет организацияларының ажылдакчылары хаара туттунган. Барыын-Хемчик кожуун сиген садып алырынга 90 муң рубльди, Сүт-Хөл мал чеминиң белеткелинче 100 муң рубльди аңгылаан болза, Улуг-Хем кожуун республикага курлавыр мал чемин белеткеп турар. Көдээ суурлар болгаш кожууннар дыңнадыы-биле алырга, 1395 тонна сигенни регионнуң иштинден садып алган. 

 Тываның Чазааның 2015 чылда мал чеминиң белеткелин база дүжүт ажаалдазын организастыг эрттирер талазы-биле немелде хемчеглер дугайында айтыышкынны күүседир дээш, күскү ажылдарже студентилерни болгаш школачыларны хаара туткан. Эрткен неделяда алды кожуунда 220 школачы болгаш студентилер мал чеминиң белеткелинге киришкен. 

 Кааңнаашкын соонда арткан 1536 гектар черниң тараа дүжүдүнүң ажаалдазы уламчылап турар. Дүжүт шөлүнүң 74 хуузу ажааттынган. 718 тонна тарааны ажаап алган, ооң 349 тонназы - мал чиир тараа, кызыл-тас болгаш сула. Картофельдиң 40 хуузу, ногаа аймааның 61 хуузу ажааттынган. Агаар-бойдус амдыызында таарымчалыг болгаш ажылдар уламчылавышаан».

  Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол саазын кырында статистика-биле эвес, а боттуг ажыл-херектер-биле ажылдаарын бодунуң оралакчызынга болгаш көдээ ажыл-агый яамызының удуртулгазындан негээн.

  «Дүжүт ажаалдазынга салдарлыг, кижилерниң хөй-аъдын көдүрер хемчеглерни алырын силерден дилеп тур мен. Чижээ, школачыларга грантылар, ажылчыннарга шаңналдар. Арга-хевирлер хөй, ынчалза-даа тодаргай, чиге айтыр херек. Мөңгүн-Тайгага хамаарыштыр тускай хемчег алдынмаан ышкажыл. Мал чемин белеткээр талазы-биле кожуун бодунуң-на уунда артып калган. Сигенни чедирериниң транспорт чарыгдалынга акша-хөреңгини тывыңар. Муниципалдыг удуртукчулардан айтырып тур мен, кайы хире сиген барыл, чүү херегил? Кым-даа чүнү-даа чугаалап шыдавады. Черже дүжүп, удуртулганың башкарылгазын тудуңар. Сиген белеткелинге хереглелдиг кожууннарны тодаргай чүүлдер-биле деткиңер».