Тайбың дээш, аяс дээр дээш...

Ада-чурттуң Улуг дайы­нының дайынчы болуушкуннары кижи бүрүзүнүң сагыжынга таңмаланып арткан.  Бо дайынның соонда эвээш эвес чылдар шуужуп эрткен, ынчалза-даа эрес-дидим маадырларывыс кажан-даа уттундурбас. Оларның дугайында Ада-чурт камгалакчызының хүнү — февраль 23-те, онзалап чугаа­лаары улуг ужур-уткалыг. 

ТР-ниң информатизация бол­­гаш харылзаа сайыды Аяна Шойгу, «Мегафон» ААН-ниң Тывада салбырының удуртукчузу Экер Хертек, «ВымпелКом» («Билайн» садыг марказы) ААН-ниң Тывада салбырының удуртукчузу Наталья Пуркина олар Бии-Хем кожууннуң төвү Туранда чурттап турар Ада-чурттуң Улуг дайынының хоочуннарынга дүрген дуза дилээриниң сээнниг мобиль телефоннарын тыпсыры-биле четкен.

Владимир Николаевич Мухин хоочуннуң бажыңынга чедип, телефонну тывыскан. Сайыт Аяна Шойгу Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң мурнундан база бодунуң өмүнээзинден байыр чедирип, чылыг, чымчак сөстерни чугаалап, боодал чечек­терни сөңнээн. Владимир Мухинге Наталья Пуркина «ВымпелКом» ААН-ниң мурнундан өөрүп четтиргенин илеретпи­шаан, мобиль телефонну берген. Телефонну канчаар ажыг­лаарын сайыт хоочунга билдингир кылдыр тайылбырлаанының соонда, фронтучу оператор-биле дораан харылзажы бергенинге аажок өөрээн. Ол чер бажыңда чаас­каан чурттап турар болду. Аңаа дузалажыры-биле Пенсия фон­дузунуң ажылдакчызы эртен, кежээ кээп, печказын одап, аъш-чемин кылып, оон-даа өске ачы-дузазын көргүзүп турар.  Владимир Мухин «Кызыл сылдыс», «Ада-чурт дайынының» 2-ги чада­зының орденнери, «Эрес дидим чорук», «Германияны тии­лээни дээш» деп медальдар-биле шаңнаткан. Владимир Николаевич июль 7-де 90 харлаар.

Павел Михайлович Ящи­ковтуң бажыңынга телефон тыпсыры-биле келдивис. Аяна Шойгу өөрүп четтириишкин сөстерин чугаалаан соонда, «Мегафон» ААН-ниң удуртукчузу Экер Хертек телефонну дамчыдып, ону канчаар ажыглаарын хоочунга та­йылбырлаан.   Павел    Михай­л­­­­­ович  өөнүң ишти Александра Ан­­дреевна-биле ийи каът чаа­гайжыткан бажыңда чурттап турар болду. Уруглары, уйнуктары база-ла Туран хоорайда, ада-иезиниң чанында амыдырап-чурттап чоруур. Бирги каъдында чемненир, аштанып-арыгланыр болгаш чон хүлээп алыр өрээли, а ийиги каъдында удуур өрээл бар. Хоочун чон хүлээп алыр өрээлинде батареялар кезээде соок турарын чугаалааш, сайыттан дуза кадарын дилээн. Өрээлде агаар соок болганы-биле хоочуннар немей чылыдар дериг-херекселди кыпсып турар. А ол дээрге чырык төлевириниң чарыгдалдары улгадыр дээрзи билдингир. Аяна Шойгу фронтучунуң айтырыын шиит­пирлээрин аазаан. Оон аңгыда эмчи хандырылгазы, пенсиязының хемчээли четчир дээр­зин айтып, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга өөрүп четтиргенин илередип, байыр чедирерин са­йыттан дилээн. Павел Михайл­ович «Хүндүлелдиң демдээ» орден, «Күш-ажылдың хоочуну», «Күш-ажылга шылгарал дээш», «Японияны тиилээни дээш» деп юбилейлиг медальдар-биле шаңнаткан. Павел Михайлович июль 19-та 89 харлаар.

Николай Федорович Зимнуховка Бии-Хем кожууннуң өг-бүле болгаш ие-чашка дуза чедирер төвүнге телефонну дамчыдары-биле четтивис. Ол «Германияны тиилээни дээш», «Японияны тиилээни дээш», «Фашистиг Германияны тиилээ­ниниң 20 чылы», «Ада-чурт дайынының тиилелгезиниң 20 чылынга», «ССРЭ-ниң Чепсектиг Күштериниң 50 чылы», «Дайынчы ачы-хавыяазы дээш» деп медальдар-биле шаңнаткан. Николай Федорович декабрь 5-те 90 харлаар.

Төптүң ажылдакчылары Шагаа байырлалынга уткуштур Ада-чурттуң Улуг дайынының хоо­чуннарынга байырлыг концерт, оюн-тоглааны көргүзерин организастаан. Фронтучуларны көк өңнүг кадактар-биле уткуп, тыва национал чемнерни мурнунга бараалгаткан. «Чуртувустуң төлептиг камгалакчылары болуп, езулуг-ла эр хиндиктиг кижиниң адын оскунмайн, эр адынга ээ болуп, быжыг туруштуг, бүдүштүг болуңар» — деп, хоочуннар ба­йыр чедирип келген оолдарга чагаан.

Хоочуннар байырлалга ужуражып, сеткилинден чугаалажып, моон-даа соңгаар чаа алган телефоннары-биле хүннүң-не дол­гажырын дугурушканнар. Назы-хары улгады-даа берген болза, фронтучулар шимченгир, сергек хевээр. Оларны көргеш, кижи чүгле магадаар-дыр.

Ада-чурттуң Улуг дайынының 26 хоочуннарынга «Alcatel» фир­­маның тускай телефоннарын шуптузунга тывыскан. Ооң дуза­зы-биле эмчи кыйгыртыр, камгалал бүдүрүлгелеринге болгаш эрге-хоойлу камгалаар органнарга дыңнадыг чедирер база чоок кижилери-биле долгажыры болур. Фронтучу тускай сээнни базыптарга, ол дораан-на оператор-биле коштуна бээр. Телефоннуң экраны улуг болгаш баскыыштарда бижээн саннар улуг болгаш тода.

«Мегафон» ААН-ниң Тывада салбырының удуртукчузу Экер Хертек:

 —Тываның Чазаа-биле кады мындыг буянныг үүлеге киржири — биске улуг аас-кежик-тир. Фронтучу-хоочуннар бүгү күжүн, аныяк назынын, кадыкшылын харамнанмайн, бистиң амгы үевис тайбың, амыдырал-чуртталгавыс эки болзун дээш дайызыннар-биле тулчуп турган эрес-дидим маадырларывыс-тыр. Бис оларга черге чедир мөгеер ужурлуг бис.

Ак-көк, тайбың дээрге алдын хүнүвүс чайнап чорзун, дайын-чаа, айыыл-халап кажан-даа турбас болзун!

Шончалай  Ховалыг.

Авторнуң  тырттырган  чуруу.