Тывада коммуналдыг хандырылгалар өртээн дыка чурумнуг төлеп турар улус Кызылдыӊ чурттакчылары болган

22.08.2023 Республика одалга сезонунга белеткенип турар. Одаар чүүл болгаш энергетика комплекизиниӊ, Чуртталга-хандырылга ажыл-агыйыныӊ болгаш социал адырныӊ объектилери 70 хуу белен. Эрткен чылдыӊ бо үезиниӊ көргүзүү-биле деӊнээрге, ооӊ көргүзүү бо чылын 9 хуу өскен. Одалга сезонунга белеткенип, септелге кампаниязын демнии-биле доозарынга, шаптык-моондак болуп турар чүүл, биеэги дег, коммуналдыг хандырылгаларда чыглы берген хөй түӊнүг өре-шире болуп артпышаан.

Коммуналдыг хандырылгаларныӊ өртээн төлевеске, чылыг болгаш изиг-соок суг дамчыдар, амыдырал-хандырылгалыг объектилерниӊ акшаландырыышкыны чедишпейн баар, оон септелге ажылдарыныӊ хуусаазын чылдырып узадыр апаар, системалыг ажылдаар ужурлуг дерилегни чаартып сетпээри база болдунмас.
Чуртталга-коммунал ажыл-агыйыныӊ яамызыныӊ август айда берген медээзи ёзугаар алырга, республиканыӊ хереглекчилериниӊ шупту коммуналдыг хандырылгаларда чыглы берген өрезиниӊ түӊү 1 870,421 млн рубль болган.
Өрениӊ хөй кезии, тодаргайлаарга, 1 358 млн рубль чурттакчы чоннуӊ төлээр ужурлуг акшазы болуп турар. Коммуналдыг хандырылга черлери - 87 млн рубль, муниципалдыг организациялар - 83 млн. рубль, республиканыӊ организациялары - 26 млн рубль өрелиг.
Тываныӊ хереглекчилери чылыг энергиязы болгаш изиг суг хандырылгазы дээш 760 хире млн. рубльду төлээр ужурлуг. Соок сугну дамчыдып, сугну аӊгы чайып, аксып берип турары дээш 180, 7 млн рубльду, кадыг бокту арыглап, үндүр сөөрткени дээш 55 ажыг млн рубльду, газ-биле хандырып турары дээш 1,3 млн рубльду төлээр.
Электри энергиязын ажыглааны дээш төлеп турары багай деп санаан. Эрткен чылын свет дээш 1 417, 708 рубль өрелиг турган, ам оон эвээш болуп турар. Ынчалза-даа 2023 чылдыӊ август айныӊ медээлери-биле алырга, Тываныӊ электри энергиязыныӊ организациязынга 874 млн рубльду ам-даа чедир бербээн.

Тес-Хем, Сүт-Хөл, Чаа-Хөл, Өвүр болгаш Эрзин кожууннарныӊ чурттакчылары чырык өртээн төлевейн, эӊ-не хөй өрени чыып алган дээрзин Тываныӊ Одаар чүүл болгаш энергетика яамызы медеглээн. Ортумаа-биле алырга, хереглекчилер алды-сес муӊ рубль өрелиг, херек кырында бүдүн чылдыӊ төлевири ол болуп турар.
Амгы үеде эӊ-не чурумнуг төлеп турар улус дээрге найысылалдыӊ болгаш Кызыл кожууннуӊ чурттакчылары болган. Кызылда бир кижиниӊ чырык өртээнде ортумак өрезиниӊ хемчээли 2 300 рубль. Кадык камгалалыныӊ болгаш өөредилге яамыларыныӊ бюджет хандырылгалыг организациялары чырык өртээниӊ төлевирин база саададып турар.

«Сибирьде Россияныӊ энергетика четкизи Тываэнерго» компаниязы чырык өртээнде өрелиг черлер-биле ажылды сентябрь 1-де күштелдирип эгелээр дээрзин дыӊнадып турар. Чырык өртээн үезинде төлевейн турар хамаатыларга электри энергиязын дамчыдырын кызыгаарлаар хемчегни беш катап ажыглаар. Компания ынчаар немей ажылдаар бригаданы тургускаш, тускай техниканы садып алган. Чырык өртээн чурумнуг төлеп эгелээринге шак ындыг хемчег салдарлыг болур дээрзинге энергетиктер идегеп турар. Электри энергиязын учет азы счетчик чокка ажыглаар чоруктарныӊ саны бо чылын шуут эвээш болган. Ук компания ону эки угланыышкын деп санап турар.

Тываныӊ Баштыӊы Владислав Ховалыг тус-тус ведомстволарга чагыртыр албан черлериниӊ чуртталга-коммунал ажыл-агыйында өрелериниӊ дугайында чугула медээлерни республиканыӊ күүсекчи эрге-чагырга органнарыныӊ шупту удуртукчуларынга, кожууннарныӊ чагыргаларынга дыӊнадып, харыылап турар девискээринде чон-биле идепкейлиг ажылды чорудар дээрзин айыткан.

Коммуналдыг хандырылгалар талазы-биле төлевээн өрелериниӊ дугайында сентябрь айныӊ медээлерин сайгарып көргеш, кылдынган ажылдыӊ түӊнелдерин Чазакка сайгарып көөр болган.