Тываның Баштыңы Бай-Тайга кожууннуң чурттакчылары-биле ужурашкан

Тываның беш ыдыктыг бедиктериниң бирээзи – Бай-Тайга даан дагыыр езу-ужурнуң ужур-утказын Шолбан Кара-оол демдеглээн. Бойдустуң айыыл-халаптарындан, өрттерден чер ээлери дузалап турар дээн чоннуң бүзүрелин үлежип, эрге-чагырганың ооң уржуктарын чайладыр дээн хемчеглерин деткииринче чонну каттыштырган. 

Тываның Баштыңы, бо чоокку хүннерде Россия Федерациязының экономиктиг хөгжүлде сайыды Максим Орешкинаниң республикага келирин дыңнаткан. Тываның моон соңгаар хөгжүп сайзыраарының айтырыгларын чугаалажыр дээш өске-даа федералдыг ведомстволарның удуртукчулары ооң-биле маңаа келир. Марттың 27-де, Российжи чазактың даргазы Дмитрий Медведев Тываның келир үезинге тураскааткан хуралда ол планны ажылдап кылырын дааскан турган.  

«Россияның өске регионнары-биле бисти деңнеп, эң-не түреңги дээри шын эвес деп, сөс алгаш чугаалаан мен. Экономиктиг хөгжүлдениң дески деңнелин, дең байдалдарын эгезинде тургузар херек. Ылаңгыя, демир-орукту. Тыва чүнү-даа бүдүрер болза, ол чокта, шупту чүвениң өртээ аар, рынокка чижилгени тургузуп шыдавас болур” – деп, ол тайылбырлаан.

Бай-тайгажылар-биле кол чугаа - көдээ ажыл-агыйын хөгжүдеринче угланган. Шолбан Кара-оол “Аныяк өг-бүлеге кыштаг”, “Чемгерикчи инек малым” төлевилелдер дугайында сонуургаткан. Хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерни деткииринче ол угланган. Республика бодунуң бюджединден арат ажыл-агыйларының көдээ ажыл-агый техниказын садып алыр чарыгдалының чартыын дуглажып турар.  

«Шаг төөгүден бээр бистиң өгбелеривис аныяктарны аңгылап, өглеп-баштаарда мал-маганны, өгнү бээрин дугуржуп алыр чораан. Эки амыдырап-чурттаарының эге капиталы-дыр ийин. “Аныяк өг-бүлеге кыштаг” төлевилелдиң кол утказы база ындыг. Деткип дузалажып чоруур улусчу ужурувусту ол уламчылап турар. Ынчангаш аңаа киржир аныяк өг-бүлени суур чонунуң чыыжынга шиитпирлээр дээн ужурум ол”.  

Көдээ сайгарлыкчыларның орулга ажылдап алырының бир дөзү – туризмни хөгжүдер айтырыгны база чугаалашкан. 2011 чылдан бээр Тываның девискээринде он-он турисчи баазалар ажыттынган. Аян-чорукчуларны хаара тудары-биле дыка хөйнү кылган. Республика деңнелинде болза, оруктарны тудуп, агаар аргыжылгазын катап ажыдып, өске-даа инфраструктураны тургускан. Чоннуң бодундан, бот-идепкейинден база дыка хөй чүүлдер хамааржыр, аян-чорукчуларга сонуурганчыг болуушкуннар-ла хөй – Бай-Тайганы дагыыр езулал, даш-чонукчуларының фестивалы дижик деп адаан. 

Ужуражылганың киржикчилери республика баштыңының удуртуп-башкарылга органнарында кадрларны шилип, олуртканынга таарзынганын демдеглээн. Эрге-чагырганың адаккы чадазындан – суму болгаш кожуун чергезинден шыдаар удуртукчулары депшидип турарынга таарзынганнар. База ол ышкаш, чазак тургузуунга ажылдаан арга-дуржулгалыг даргаларны муниципалдыг албанче хаара тутканын онзалап демдеглээннер. 

Тываның Баштыңы байырлажып тура, бир ай болгаш Бай-Тайгага катап келирин, чурттакчыларны дүвүредип турар айтырыгларны элээн хандыр чугаалажырын аазаан.