Тыва Баштыңы республиканың эртем ниитилежилгезинге профессионал байырлалы-биле байырны чедирген

 Эргим чаңгыс чер-чурттугларым! Бөгүн Эртемнер хүнүн, күзелдерни планнар кылдыр, планнарны боттуг чүүлдер кылдыр шилчидип турар кижилерниң профессионал байырлалын демдеглеп турар. 

 Экономиктиг хөгжүлдениң чаа оруктары, бодунуң төлевилелдеринге инвестицияларны хаара тудары болгаш чуртунуң кайгамчыктыг бойдус, чиг-эт, интеллектуалдыг болгаш өске-даа курлавырларын ажыглаары эргежок чугула бистиң Тывавыска эртемденнерниң күш-ажылы онза үнелиг. 

 Сөөлгү 10 чыл дургузунда Тываның эртемденнериниң хүрээлеңиниң көскүзү-биле өскенинге өөрүүр мен. 2006 чылда 127 специалист санаттынып турган болза, бөгүн оларның саны 500 четкен. Барык дөрт катап өскен ышкажыл! Оон аңгыда бистиң эртем ниитилежилгевис бедик мергежилдиг болгаш ат-алдарлыг апарган. Үштүң ийи кезии эртем чадалыг — 344 эртем кандидаттары, 35 — докторлар.  

 Тываның эртеминиң амгы үеде «аныяксааны» улуг бүзүрелди болгаш эки келир үеге идегелди болдуруп турар. Он чыл бурунгаар аныяк ажылдакчыларны салаа базып санаар турган болза, ам он эртемденниң бирээзи-ле 30 хар четпээн. Бир талазында, ол салгалдарның үзүк-соксаал чогунуң, мурнунда эгелээн шинчилелдерни уламчылаарының магадылалы-дыр. Өске талазында, эң чаа технологиялар-биле эки таныш аныяктарның күсели-биле эртем улам чаарттынып, тывыышкынныг болур.

 Бо чылдарда бистиң эртемивис бодунуң ажылын төрээн республиказынче угландырып, ажылдап кылыышкыннарын Тываның чугула айтырыглары-биле холбаштырып шыдаанын чугаалаарга безин магаданчыг. Амгы үеде бистиң эртемденнеривистиң сорулгазы — бодунуң чуртунга эң ажыктыг болуру, хүн бүрүнүң айтырыгларын — бизнести организастаарынга, медицинаның, дээди өөредилге черлериниң болгаш школаларның ажылын экижидеринге, экологияны, культураны, националдар аразының чөпшээрежилгезин болгаш чугула өске-даа сорулгаларны шиитпирлээринге дуза чедирери болуп турар.

  Ол чүткүлдү республиканың Чазаа кезээде деткип келген болгаш ам-даа деткиир. Ол сорулгага республика Баштыңының он-он грантыларын тургускан, Чазактың күрүне программаларынга дүүштүр дорт чагыглары, а ол ышкаш аңгы-аңгы конкурстар олче угланган. Чүгле Тываның күрүне университеди 2016 чылда республиканың чурттакчы чонунуң эрге-ажыктарынга шинчилелдер кылыры-биле 13 млн. ажыг рубльди алган.

 Ындыг деткимче моон соңгаар-даа улгадыр. Бистиң эртемденнеривисти чамдык төлевилелдерге, эң баштайгы индустриалдыг парк тургузары дээн ышкаш чугула эгелээшкиннерге, идепкейлиг киржиринге идегеп турар бис. Силерниң ажылыңар кажан-даа төнмес дээрзин силерге аазап тур мен, эргим эртемденнер. Төрээн Тывазын сайзырадырынга бодунуң салыышкынын киирер арга кижи бүрүзүнге тургустунар.

 Россияның Эртем хүнү-биле, эргим өңнүктер! Силерге быжыг кадыкшылды, чаа-чаа идеяларны болгаш республиканың база Ада-чурттуң чаагай чоруу дээш силерниң ажыл-чорудулгаңарга чедиишкиннерни күзедим!