Ховалыг: ноябрьда болган айыыл-халаптың соонда, чогуур түңнел үндүртүнмээн

14.12.2021 Республика Чазааның неделяның аппарат хуралында, эрткен хонуктарда болган халаптыг болуушкуннарны сайгарган. Чазак даргазының оралакчылары кылган ажылдарын илеткээн соонда, ноябрьда Кызылга ийи назы четпээн уруглар чок болганының соонда, чогуур түңнелдер алдынмаанын республика баштыңы айыткан.
Республика чазаанче айыыл-халап дугайында медээлер кирген соонда-ла, ажылчын бөлүк хуралдаан, харыысалгалыг даргалар ол черлерже үнген. Вице-премьерлер Тимур Куулар база Елена Хардикова субботада, декабрь 11-де, 6 айлыг чашты каржызы-биле өлүрген Тес-Хем кожуунга боттары четкен. Тес-Хем кожуун чагыргазы база Самагалтай суурнуң чурттакчылары иштики херектер органнарының ажылдакчылары-биле кады дилээшкин хемчеглеринге киришкенин Тимур Куулар демдеглээн.
«Бо өг-бүле социал ажылдакчыларның доктаамал хайгааралында, социал төлевирлерни ап турар, чоокта чаа Тес-Хем кожуун чагыргазы ийи тонна хөмүрнү дүжүрүп берген. Ындыг болзажок, дидиренчиг болуушкун – аар кем-херек үүлгедиишкини болган. Истелге органнары истелгеге даянгаш, чогуур демдекти салыр боор” –деп, вице-премьер Куулар дыңнаткан.
Социал политика талазы-биле оралакчызы Елена Хардикова, субботада социал органнар төлээлери Тес-Хем кожуунче үнгенин чугаалаан. Айыыл-халап болган өг-бүле 2019 чылдан бээр учетта турар. Социал ажылдакчылар бичии чаш төрүттүнгениниң соонда, өг-бүлеже контрольду күштелдирип, авага дузалажып, доктаамал барып турган. Социал төлевирлер кирген хүнде чамдык авалар арага садып алырын билир болгаш, социал ажылдакчылар учетта бажыңнарны кезип, тайылбыр ажылын кылып турар, ындыг-даа болза ол хемчеглер четпес болганын демдеглээн.
«Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы муниципалитеттерде Өг-бүлеге база уругларга социал дуза төптериниң ажыл-чорудулгазын шыңгыы анализтээрин үе негеп келген. Кичээнгей күштелдирер четпестер бар болганы-биле, ол ажылды шимчедир. Пенсия база пособиелер төлевирлери эгелээрге, муниципалитеттерде тус чер чагыргалары болгаш социал албаннар кезээде белен чурумга ажылдап, чиге хайгаарал херек өг-бүлелерни контрольга тудар» - деп, Хардикова чугаалаан.
Аппарат хуралында 17 харлыг оолдуң амы-тынынга четтинген халапты база чугаалашкан. Оолдуң өг-бүлези социал турум эвес, учетта турарын Елена Хардикова дыңнаткан. Назы четпээннер херектериниң талазы-биле комиссия ол өг-бүледен ажы-төлдү чаңгыс эвес удаа хавырып турган. Оолдуң иези арагадан ийи катап эмнетсе-даа, ол эттинмээн, ынчангаш чайын ие эргезин казааш, уругларын социал албан черлеринче дамчыткан. Бо оол республиканың школа-интернадынга өөренип турган.
«Бо албан чериниң ажыл-чорудулгазынга анализти өөредилге яамызы бээр. Административтиг шыңгыы шиитпирлер хүлээр чидиг айтырыглар бар болганы-биле, удуртукчузундан эгелээш кижизидикчи башкыларга чедир, ажылдакчы бүрүзүнге харыысалганы тодаргай айтыр. Өөренир өйде школадан оол чүге чорупкан. Эң-не шыңгыы административтиг шиитпирлерни хүлээр херек» - деп, вице-премьер демдеглээн.
Бо болуушкун элээдилерниң психологтуг үделгезиниң ээлчеглиг чидиг айтырыын көдүрүп келгенин ол дыңнаткан. Психологтар оол-биле ажылдап-даа турган болза, бир школадан өске албан черинче шилчидип турда, ол ара соксаан.
«Социал берге байдалдыг өг-бүлелерде социал үделге системазы чедир ажылдавайн турар болганда, байдалды өскертип, шуут аңгы хемчеглерни ажыглаар херек. Ноябрьда болган айыыл-халап соонда, чогуур түңнелдер алдынмаанын миннир апаар» - деп, Ховалыг чугаалаан.
Тес-Хем кожууннуң Самагалтай суурда чажыт арага садып турар черлер дугайында медээни ИХЯ-биле кады хынап көөр даалганы вице-премьер Тимур Кууларга берген.
Республика Баштыңы социал албан черлериниң ажылында четпестерни айтып, бо чоокку үеде профилактика системазының субъектилери болгаш хөй-ниити организациялары-биле социал камгалал чок өг-бүлелерге дузаны чедирип, чедимче чок өг-бүлелерни эге дээрезинде илередип, оларга чогуур деткимче көргүзер айтырыглар талазы-биле база 2019 чылда дүжүрген өг-бүле база уруглар херектериниң талазы-биле агентилелди тургузар айтырыгны сайгарган каттышкан хуралды организастаарын дааскан.