Тываның Баштыңы «Чурттап турар суурум» төлевилелдиң түңнелдерин үндүрген

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол «Чурттап турар суурум» губернатор төлевилелиниң биче суурларны хөгжүдер талазы-биле инициативаларының конкурс комиссиязының ээлчеглиг ажылынга киришкен.  

Бир муң чедир чурттакчылыг суурларны хөгжүдеринге дузалажыры – төлевилелдиң сорулгазы дээрзин сагындыраал. Амгы үеде республикада муң кижиден эвээш чурттакчылыг 66 суур бар. Оларның иштинден 14-үнде – 500-тен эвээш, а 8-инде – 250-ден эвээш кижи чурттап турар. Оон аңгыда, көдээ черде чоннуң сайгарлыкчы бот-идепкейин деткиири төлевилелдиң кол чорудуу ол деп, Шолбан Кара-оол айыткан. Ынчангаш шилилдеде киржип турар биче суурлар ону хөгжүдер, акшаландырар талазы-биле санал-оналдарны албан киирер. Суур чурттакчылары төлевилел акшаландырыышкынының 1 хуузун киириштирер болза, муниципалдыг бюджет 10 хуузун хандырар, а артканын республика бюджединден үндүрер.  

Конкурс комиссиязының хуралында чаа эгелээшкиннерни шилииринден аңгыда, губернатор төлевилелиниң күүселдезин түңнээн. Чамдык суурлар төлевилелин эгелээш, чартык чыл четпээнде-ле эки көргүзүглерни чедип алганын Шолбан Кара-оол демдеглээн.

«Эрзинниң Сарыг-Булуң ногаа олуртур улуг чер учостогун аңгылап, өзүмнерни садып алган. Тоолайлыг суурда биче ГЭС тудуу кидин-түлүк, дериг-херекселдиң 60 хуузун эккелген. Октябрь 1-ге чедир шыңгыы хыналдага алыр мен. Одалга болгаш энергетика сайыды Р.В. Кажин-оол мөңгүн-тайгажыларның төлевилели дээш харыысалганы бодунда алган кижи. Эгелээшкин бүрүзүнге ындыг куратор турар ужурлуг, а ол - бистиң чазакта кол төлевилел офизиниң ажылы-дыр» - деп, «Чурттап турар суурум» төлевилелди республика баштыңы тайылбырлаан.  

Шолбан Кара-оол төлевилелдиң эге чадазын база амгы байдалын деңнээн. 33 биче суурларга суг хандырылгазы берге турган. Кызыгаар чоогу Саглы, Ү-Шынаа база Качык суурларда кудуктарны каскан, Хөнделең биле Тоолайлыгда кудуктар ам ажыглалга кирер. Интернет, мобильдиг харылзаа чок суурлар саны кызырылган. Тариф планынга субсидия-биле, Ак-Тал, Чыргакы, Эйлиг-Хем база Хөнделең суурларны дүрген Интернетте кошкан.

Тываның Баштыңы биче суурларда амыдыралды экижидеринче, чоннуң оон чоруурун эвээжедиринче угланган өске-даа хемчеглерни чугаалаан. «Биче суурларда 14 аныяк өг-бүлеге чурттаар бажың сертификаттарын тывыскан бис. Биче суурлар чурттакчыларынга республиканың дээди өөредилге черлеринче дужаап кирер чиигелделерни берген, ону 20 абитуриент ажыглаан. Эмчи колледжи тускай чыылда-биле 23 кижини хүлээп алган, өөредилгезин дооскаш төрээн суурларынче ээп чанып келирлер. Тос ФАП-тарда эм-таң садар аптека пунктуларын ажыткан, ам-даа 24-ү ээлчегде» - деп, бодунуң интернет-блогунда алдынган хемчеглер дугайында дыңнаткан.  

Республика Чазаанда кол төлевилел офизи тус чер бот-башкарылга органнары-биле кады сырый ажылдап, ооң ажылын дүүштүрүп турган болза, түңнелдер оон-даа эки бооп болурун чазак даргазы демдеглээн. 

«Чазак даргазының оралакчызы О.Д. Натсактың, чер-черлерде удуртукчуларның идепкей чогун болгаш шүшпең чоруун сылдаглааны үндезин чок деп санаар мен, коллегалар. Херек кым-бир кижиниң идепкей чогунда эвес, а төлевилелдерни республикадан суурларга чедир, бүгү деңнелде билдингир, ажык болгаш дээштиг удуртур системаны организастаар ужурлуг өзек координаторларда. Ынчан муниципалдар сайгарлыкчыларны идепкейлиг дилеп эгелээр. Езулуг ажылдап билир, ажылдаар эвээш-бичии үндезинниг кижилерни чыып алыр. Ындыг кижилер барынга бүзүрээр мен. Төлевилелдер шилилдезин ындыг арга-биле чорудар болза, артык шуугаазыннар чок, элээн ажыл-агыйжы болгаш үре-түңнелдиг апаар» деп, Шолбан Кара-оол губернатор төлевилелиниң күүседикчилеринге бодунуң күзээшкиннерин чугаалаан.