Кызылда Орус культура төвүнге Иннокентий Сафьяновтуң адын тывыскан

Тыва Республиканың Чазаа Тыва Арат Республиканың тыва-орус харылзааларын тургузуп база быжыглаар херекке хөй-ниитичи болгаш политиктиг ажылдакчы Иннокентий Георгиевич Сафьяновтуң тыва чоннуң мурнунга бедик ачы-хавыяазын демдеглевишаан, республиканың Орус культура төвүнге ооң адын тыпсыр шиитпирни үндүрген.

Иннокентий Георгиевич Сафьянов (1875-1953) 1875 чылдың сентябрь 26-да Иркутск хоорайга садыгжы өг-бүлеге төрүттүнген. Он дөрт харлыг элээди оол шаанда адазының садыглажылга ажыл-херээ-биле Тывага бир дугаар келген.

Сөөлзүредир Тываже көжүп келгеш, мал ажылын тудуп, ниитилел-политиктиг ажылды идепкейлиг чоруткан. Орус-урянхай край чуртунуң даргазынга соңгуткан. Иннокентий Георгиевич тыва аас чогаалының чыыкчыларның бирээзи, тыва дылды тергиин эки билир, Тывага тураскааткан хөй санныг үндүрүлгелерниң автору.

1916 чылда Сафьянов Минусинскиже көже бергеш, ында большевиктерниң уезд комитединиң кежигүнү апарган, «Минусинский листок» солуннуң үндүрүлгезин харыылап турган.

1918-1921 чылдарның Октябрь хувискаалының Минусинскиге идепкейжи киржикчилериниң бирээзи, база Тывага революсчу шимчээшкинниң кежигүнү.

1920-21 чылдарда Сибирьниң революсчу комитединиң, Коминтернниң Ыраккы чөөк чүк секретариадының, 5-ки армияның Ревшериг чөвүлелиниң Тывада төлээзи, Кыдаттың база Моолдуң Тывада төлээлери-биле дипломатчы чагаажылганы чорудуп турган.

1920 чылдың сентябрьда орус колонияның Х съездизинде Белоцарск хоорайны Красный хоорай кылдыр эде адаар, а 1921 чылдың августа –республиканың Урянхай деп адын Таңды-Тыва деп эрги адынче өскертир саналды киирген. Ол ийи саналдарны хүлээп алган болгаш, төөгүлүг болуушкуннар бооп арткан.

1921 чылдың август 13-16-да бүгү Тываның тургузукчу хуралы (съезд) болуп эрткен. Иннокентий Сафьянов аңаа идепкейлиг киришкен, ол-ла съездиге хүлээп алган Тываның бирги Үндезин хоойлузунуң авторларның бирээзи.

1922-1923 чылдарда Сафьянов Төп эвилелдиң Тывада салбырын даргалаан.
Сөөлзүредир Сафьяновту «бот-башкарылган» деп буруудаткаш, катап эглип келир эргези чокка, Тывадан 1924 чылда шөлүп чоруткан.

Ол Үстүү-Усинскиде районнуң хереглекчилер эвилелиниң даргазынга, көдээ ажыл-агый коммуназының даргазынга, Владимир облазында Вязникиде фабриканы даргалаан. 1931 чылда ССРЭ-ниң совхозтарының улус комитединиң чылгы ажыл-агый секторун начальниктеп тургаш, 1933 чылда хүндүлүг дыштанылгаже үнген.

Хүндүлүг дыштанылгаже үнзе-даа, хөй-ниити ажылын салбаан. Ажылчын чоннар депутаттарының көдээ совединиң күүсекчи комитединиң кежигүнүнге чаңгыс эвес удаа соңгудуп, школаларның комсомол болгаш пионер организацияларынга улуг ажылдарны чоруткан. «Ада-чурттуң Улуг дайынында шылгараңгай күш-ажылы дээш» деп медальдың эдилекчизи.

2021 чылда, Тыва Арат Республиканың 100 чылдаанында, тыва күрүнениң үндезилекчилериниң бирээзи, төөгүлүг ажылдакчы – Иннокентий Георгиевич Сафьяновка тураскаалды Орус культура төвүнүң баарында тургускан.