Аалчывыс — алдарлыг ансамбль

Россия биле Тываның демнежилгезиниң  100 чылынга

2014 чылдың март 25-те В.Көк-оол аттыг Национал театрга Бүгү-российжи культура ажылдакчыларының хүнүнге тураскааткан Россия Федерациязының Камгалал яамызының А.В.Александров аттыг Кызыл Туктуг ыры болгаш танцының академиктиг  ансамблиниң байырлыг концерти болган. Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чылынга тураскааткан байырлал уткуштур делегейде ат-сураа алдаржаан ансамбль аалдап чедип келгени ол. Байырлалдар уткуштур кады ажылдажылганың бо чүгле эгези-дир. РФ-тиң Камгалал яамызының өске-даа культура болгаш уран чүүл коллективтери Тывага уран талантызын бараалгадыр.

Хостуг олут чок, көрүкчүлер залды шыгырт долу олурупкан турда, башкарыкчылар сценаже ТР-ниң культура сайыды Вячеслав Донгакты чалапты. Алдарлыг ансамбльдиң удуртукчуларынга, артистеринге болгаш хүндүлүг аалчы -- РФ-тиң Камгалал яамызының Культура эргелелиниң начальниги, культурология эртемнериниң кандидады Антон Губанков оларга сайыт байыр чедиргеш, Тываның чурттакчыларын оюн-тоглаазы-биле өөртүп келгени дээш оларга өөрүп четтиргенин илереткен. Yрде күзеп, манаан ансамбль, барып-барып, бөгүн – Культура ажылдакчыларының хүнүнде чедип келгени ийи дакпыр байырлал дээрзин ол сеткил хайныгыышкын-биле чугаалаан.

Улаштыр Антон Николаевич Губанков сөс алган:

— Эки хүннүң мендизи-биле, Тыва Республика! Силерниң алдарлыг чаңгыс чер-чурттууңар, РФ-тиң камгалал сайыды Сергей Күжүгетович Шойгунуң сеткилиниң ханызындан изиг байырын хүлээп ап көрүңер –дээри билек, залга адыш часкаашкыннары диңмиттелген. – Культура чүнү-даа бүдүрбейн турар дижи бээр болгай. Херек кырында культура чаагай сеткилди, чараш чүүлдү бүдүрүп турар. Байырлал-биле, культураның бүгү ажылдакчылары. Силерге чүректиң ханызындан байыр чедирип,  ал-бодуңарга, өг-бүлелериңерге кадыкшылды, аас-кежикти, чогаадыкчы чедиишкиннерни күзедим. Россия бодунуң кызыгаарын делгем­читкени дээш байыр чедирип тур мен. Төп телевидениеден көрген боор силер, ол өөрүшкүнү үлежип, РФ-тиң Президентизи В.В.Путин бистиң ансамбливис-биле Россияның Ыдык ырын ырлашкан болгай. Россия биле Тываның демнежилгезиниң 100 чыл байырлалын уткуштур силерге онзагай белек – кады ажылдажылганың дугуржулгазынга бөгүн атты салыр бис. РФ-тиң Камгалал яамызының Кол шериг оркестри (кол дирижеру В.Халилов), Российжи Армияның театры болгаш өске-даа коллективтеривис Тывага концертин көргүзер – дээрге, адыш часкаашкыннары база катап чаңгыланды.

Кады ажылдажылганың дугуржулгазынга сайыт Вячеслав Донгак биле РФ-тиң Камгалал яамызының Культура эргелелиниң начальниги Антон Губанков олар үргүлчүлээшкинниг адыш часкаашкыннарының үделгези-биле атты салды.

Экранда РФ-тиң Камгалал яамызының Чепсектиг Күштери сеткилдерге чоргааралды хайныктырып турда, байырлыг концерт эгелээн. Российжи армияның кайгамчык корабльдерин, танкыларын, самолеттарын болгаш вертолеттарын, ракеталарын көргеш, Ада-чурт дээш чоргаарал, шынап-ла, кижини чалгынналдырыптар-дыр. 2013 чылда 85 харлаан алдарлыг коллективтиң допчу төөгүзү-биле башкарыкчылар таныштырды. Эгезинде аңаа он ийи-ле кижи турган. 1928 чылдың октябрьда Кызыл Армияның Төп бажыңынга коллектив бир дугаар концертин көргүскен. Ооң үндезилекчизи болгаш тургузукчузу — Москва консерваториязының профессору Александр Васильевич Александров. 1946 чылда ансамбльга ооң удуртукчузунуң адын тывыскан. 1979 чылда эң бедик профессионал үнелелди ап, Академиктиг деп атка төлептиг болган. Дайын үезинде солдаттарның хей-аъдын көдүрүп, бүгү фронтуларга оюн-тоглаазын бараалгадып турган коллектив ол чаагай чаңчылын уламчылап, эң ырак кызыгаарда шериглерге чедип, концертин бараалгадып турар. Амгы үеде ансамбльда 200 кижиниң 150-и — профессионал артистер. Ансамбль улам өзүп турар. 2007 чылда ооң чанында «Бичии александржылар» чогаадыкчы студия  ажыттынган, аныяктарның «Александр парыгы» эстрада бөлүү тургустунган.

Алдаржаан дайынчы ырлардан эгелээш оюн-баштак танцыларга чедир солун концертти ол кежээ кызылчылар магадап көрген. Адак сөөлүнде делегейге билдингир «Катюшаны» артистер көрүкчүлер-биле кады демниг күүсеткен. Өөрүшкү болгаш чоргааралга бүргеткен көрүкчүлер концерт соонда бүдүн зал бут кырынга туруп кээп, хол часкап, байырлашкан.

Светлана Дачын-Хөө.

"Шын" солун