Тывада сагыш-сеткил аарыг кижилерге дуза көргүзер ажылды экижидер

РФ-тиң Чазааның чанында Ажаалда-тежээлде айтырыгларының талазы-биле чөвүлелдиң кежигүнү Анна Битовага удурткан “Эмнээшкинниг педагогика төвү” регионалдыг ачы-дуза хөй-ниити организациязының эксперттер командазы Тывага ажыл-агый аайы-биле келген. Специалистер республика удуртулгазының чалааны езугаар, тус черниң социал хандырылга организацияларынга методиктиг болгаш өске-даа деткимчени көргүзүп, консультациялар болгаш мергежил бедидер курстарны эрттирип, аутизмниг уругларның ада-иелеринге психологтуг-педагогиктиг дузаны чедирер.

«Угаан-медерелинде болгаш сагыш-сеткилинде өскерлиишкиннерлиг кижилерге дуза көргүзер ажылды экижидер күзелдиг бис. «Онзагай чаш назын» эмнээшкинниг педагогика төвүнден Анна Львовна бодунуң командазы-биле кады хөй регионнарны кезип, улуг арга-дуржулганы чыып алган, ынчангаш маңаа келгеш байдалды көөрүн дилээн мен» - деп, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг социал четкилерде бодунуң блогунга дыңнаткан.

Экспертер Тывада онзагай сайзыралдыг ажы-төлдүг өг-бүлелерге консультацияларны берип, Кызыл хоорайда уруглар болгаш элээдилерниң психиктиг төвүнге база Өг-бүлеге болгаш уругларга социал дуза төвүнге чедип, Каа-Хем кожуунче үнгеш, назылаан хамаатылар болгаш инвалидтерниң Бүренниң болгаш Дерзиг-Аксының бажың-интернаттарынга чораан. Специалистер ачы-дуза алыкчыларның чурттап турар байдалын көрүп, олар-биле чугаалашкан.

Бөгүнде Бүренниң интернадында колдуунда-ла сагыш-сеткили аарыг ийи чүс ажыг кижи чурттап турар. Оларның көвей кезии интернатта хүн бүрүнүң аар-саар ажылдарында дузалажып, чогаадыкчы ажылдарны кылып турар. Битова интернат чурттакчыларның ажылынче онза кичээнгейни углап, кижилер бир-ле чаа чүвени доктаамал шиңгээдири чугула деп айыткан.

Экспертер Дерзиг-Аксының бажың-интернадының бичии уруглар салбырында ажылды база чурттап турар байдалдарны өөренип көрген. Ажылдакчыларга «Сайзыралында хөй санныг аар өскерлиишкиннерлиг уругларны ажаап-карактаары» деп темага семинарны эрттирген.

Специалистер албан черлерин кезип, өг-бүлелер-биле ужурашкан соонда, ажылдың аңгы-аңгы талаларын хаара туткан – уругну өөредиринден эгелээш улуг кижилерниң харыысалгалыын катап угаадырынга чедир элээн каш санал-оналдарны сүмелеп киирген.

Регион чазаа-биле организацияның аразында чарган дургужулга езугаар республика төптүң эксперттери-биле ам-даа кады ажылдаар. Чоокку үеде кады ажылдажылганың “орук картазын” ажылдап кылгаш, бадылаар планныг. Владислав Ховалыг республиканың талазындан шупту социал ведомстволар харыысалгалыг хамаарылга негеттинип турарын демдеглээн.

Анна Битова – угаан-медерели болгаш сагыш-сеткили аарыг бичии болгаш улуг кижилерни өөредир болгаш амыдыралга чаңчыктырар айтырыглар талазы-биле башкарыкчы российжи экспертерниң бирээзи. Логопедия ажылын чорудуп, уругларга болгаш ада-иелерге арга-сүмелерни берип, Россияның аңгы-аңгы хоорайларында болгаш регионнарында 200 ажыг организациядан стажерлар болгаш специалистерниң өөредилгезин чорудуп турар. Хөй санныг эртем ажылдарының, ол ышкаш сайзыралының кошкак уругларга реабилитация, өөредилге болгаш каттыжыышкын системазын тургузарынче угланган эртем-практиктиг программаларның автору болгаш кады автору. Россияда сагыш-сеткил аарыг уругларга болгаш улуг улуска дуза чедирер системаны эде тургузарының концепциязын ажылдап кылырында киржип турар.