Тываның Чазаанга өөредилге адырында хуу секторну сайзырадыр айтырыгны чугаалашкан

Ол угланыышкында ажыл-чорудулганың түңнелдери шоолуг эвес болганын чазак даргазы демдеглээн. Республикада 3-тен 7 харга чедир уруглар саны 25 муң чедип турар-даа болза, хуу уруглар садтары чүгле 770 олутту ажыткан. Немелде өөредилгениң ачы-дуза рыногунда хуу организацияларның үлүү чүгле чартык хуу, азы 76 муң ажыг школачыларның 400 хирезин хаара туткан. Уруглар дыштанылгазын организастаарын сайгарлыкчылар оожум шиңгээдип турар – чылдың-на хуу лагерьлер азы баазалар 22900 оолдар, уругларның чүгле 1 муң хирезин дыштанылга программаларынче хаара тудуп турар. Регионда күрүне албан черлери-даа, коммерциялыг-даа организациялар кадыкшыл байдалы кызыгаарлыг уругларга психологтуг-башкы үделгелиг ачы-дузаларны чедирбейн турар.  

Социал сайгарлыкчы чорук ажыл чок чорук-биле демиселде, хамаатыларның амыдырал-чуртталга байдалын экижидеринге кол курлавыр болурун чазак-даа, харыысалгалыг удуртукчулар-даа чедир угаавайн турарын Шолбан Кара-оол онзалап айыткан.  

«Бистиң өөредилге адырында хуу сайгарлыкчылар саны эвээш-тир. Албан-езузу-биле 57 субъект, 207 кижи ажылдап турары демдеглеттинген. Чүгле өөренир назылыг уругларның саны 80 муң хире, че харын, бүдүү ажылдап турарларны 3-4-ке көвүдедиптерге безин, бистерде ачы-дуза чедирер субъектилерниң саны хөй эвес. А хуу репетиторлар күрүнениң өөредилге системазынга улуг дузаны көргүзүп, эрге-чагырга-биле кады ажылдап болур ийик – деп, Тываның Баштыңы демдеглээн. – Ада-иелер ажы-төлүнүң онзагайын база салым-чаяанын көрүп, күрүне садиктеринде болгаш школаларында чок ачы-дузаларны оон шилип ап болур. Хуу кижилер уруг бүрүзү-биле тускай арганы тып ажылдаар, хөй санныг өг-бүлелерге ол дыка херек. Ажыл чок, дипломнуг чүс-чүс башкылар боттарын өөредилге бизнезинге, хуу уруглар садынга, репетиторлаар азы тренерлээр ачы-дузаны чедирип болурун чугаалап тур мен. Ындыг хереглелдиг ачы-дузалар дээш, акшаны төлээринге белен кижилер республикада бар деп билир мен. Олар чаштынмайн, ажык ужуражыр байдалдарны тургузар, чүге дизе ачы-дузаның айыыл чок чоруу база шынары ооң ажык-чарлыындан дыка хамааржыр. Ынчангаш республиканың репетиторлар реестрин тургузуп, рейтинг негелдезин хандырар даалганы берип тур мен. Өөредилге яамызы экономика блогунуң деткимчези-биле ону кылыр. Өөредилге адырының ачы-дуза рыногунда байдал дугайында меңээ таныштырган анализ шоолуг эвес-тир. Ай, чыл эрткенде үре-түңнелди көргүзер «орук картазын» тургузуп, чүнү, канчаар, каяа кылырын шуптузун тодаргай айтыр».

Өөредилге адырында хуу секторну хөгжүдер айтырыгларны республика яамылары болгаш ведомстволарындан аңгыда, тус чер бот-башкырылга органнары база шиитпирлээр ужурлуг деп, чазак даргазы айыткан. Кижилерни ажылче хаара тудуп, өөредилге ачы-дуза рыногунда хереглелди калбартырындан аңгыда, сайгарлыкчылардан тырткан үндүрүгнүң кол үлүү тус чер бюджединге артып, муниципалдыг казнаны долдурар. Өнчү-хөреңги, чер, транспорт үндүрүү база олча-ажык үндүдүнүң 30 хуузу-дур ол.  

Бир дугаарында кылыр хемчег - репетитор, уруглар ажаап-карактаар ачы-дуза көргүзүп турар кижилерни бүрүткээри деп, хурал үезинде демдеглээн. Ооң иштинде өөредилге угланыышкынныг социал сайгарлыкчы чорук курузун школа программазынче киирерин көөр. Тываның школаларынга аныяк-өскенге сайгарлыкчы арга-мергежилди өөредип кижизидер сорулгалыг бизнес-инкубаторларны ажыдар аргаларны база сайгарып чугаалашкан.