Шолбан Кара-оолдуң чалалгазы-биле келген сумога алдарлыг мөге Долгорсурэнгийн Дагвадорж тыва өөреникчилерни шилип алыр

Август 4-те Кызылга, республиканың шупту кожууннарындан 500 ажыг элээди мөгелерниң национал хүреш фестивалының хүндүлүг аалчызы делегейде Асашори Акинори деп ат-биле алдаржаан, сумога тоолчургу моол мөге Долгорсурэнгийн Дагвадорж болган.

«Эртенги көк улу» маргылдааның түңнелинде, спортчу чыыштарга киржир 12 оолду боду шилип алган, а алдарлыг сумо школазынга өөрениринге конкурс эрткен ийи оолдуң ады келир чылдың апрельде билдинер. 

«Тывада хүрежип билбес кижи ховар-ла боор, чүге дизе оолдар бичиизинден-не хүрежип өзерлер – деп, фестивальды ажыдып тура, Тываның Баштыңы чугаалаан. – Мөгелерниң өзүп олурар салгалдарынче онза кичээнгейни углап, езулуг мөге үнер кылдыр уруглар садтарындан база школадан оларны өөредип турар бис».

 Сөөлгү чылдарда Тываже чөөн чүк спортчу хевирлериниң ат-сураглыг тренерлерин аңгы-аңгы чурттардан чалаар практиканы доктаамал чорудуп турар.  

WKF бүгү-делегейниң каратэ ассоциациязының директору, сески данның эдилекчизи Тошиацу Сасаки, 2011 чылда Советтиг Тываның 5 чылы стадионга мергежилгелерни көргүзүп, семинарны эрттирген. 

2012 чылда Тыва, Көреяның хапкидо федерациязының президентизи, тоску данның эдилекчизи Ким Чиль Йонгны уткуп алган, база айкидонуң алдарлыг мастерлеринге өөренип чораан, бодунуң үезинде чедиги данны чаалап, сихан аттыг америк актер Стивен Сигал тыва хүрешке Тыва Республиканың маргылдаазынга хүндүлүг аалчы болган. 

2015 чылда Кыдаттан ушунуң шылгараңгай тренерлери Кызылга бүдүн айны эрттирген. Билдингир кыдат бизнесмен Джек Маның Тываже сургакчылатканы «Тайцзицюань» иштики хевирниң алдыгы данның эдилекчилери Лью Чао биле Ванг Шуай таолу, ушу саньда, тайцзицюань, тайцзишань талазы-биле көргүзүглерден аңгыда, эртенги база кежээки үелерде ушу мергежилгелеринге кичээлдерни эрттирген.  

Кызылга август 4-те, тыва хүреш фестивалынга 500 ажыг элээди мөгелер киришкен. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың булуң бүзүрүнден, малчын аалдардан база, оолдарны маргылдаага эккээр кылдыр албан-биле кыйгырган. 

«100 чылда чаңгыс катап болур таварылга-дыр – деп, республика баштыңы демлеглээн. – Мөгелер кезээде Тываның ынак маадырлары чораан. Оларның күжү, маадырлыы, эрес-кашпагайы, чаагай сеткилдии хүндүткелди болгаш магадылалды болдурар. Эң-не тергииннер төрээн чеинге база чонунга ынакшылы-биле төлептиг үлегер-чижектиг».

Делегейде Асашори Акинори ат-биле алдаржаан, «Көк улу» Долгорсурэнгийн Дагвадорж сумога ат-сураа алгаан мөгелерниң бирээзи болур. XXI чүс чылда eкодзун дээди атты чедип алган бир дугаар алган мөге, Моолдуң сумо мөгелеринден бир дугаары, үш дугаар даштыкы хамааты ол. Долгорсурэнгийн Дагвадорж эң чедиишкинниг мөгелер аразындан сумонуң кол шаңналы – Император кубогун 25 катап чаалап алган (төөгүде 4-кү түңнел). Мөге чүгле 2005 чылда, чылдың шупту алды маргылдаазынга тиилээш, 90 сегиржип алыышкынның 84 удуп, рекордту тургускан.  

Алдарлыг мөге Кызылга эрткен маргылдаадан 12 оолду боду шилип алган. Долгорсурэнгийн Дагвадорж шилилде кылып тургаш, тиилелге чедип албаан оолдарже безин кичээнгейни углаан. Шилиттинген 12 оол спортчу белеткелди эртер, а келир чылдың апрельде алдарлыг Асашориниң сумо школазынга өөренир ийи оолдуң ады билдинер.

«Асашори Акинориниң профессионал спортчу эскериинге бүзүрээр бис – деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн. – Делегейниң улуг спортунга Тываны алдаржыдар бодувустуң Сылдызывысты, бодувустуң Маадырывысты албан тып алыр бис. Моол өндүр улуг спортчуга таварышканы ышкаш тоолчургу чуртталга оолдарывыстың бирээзинге дүжерин күзеп тур мен».