«Тыва сценаның эртинелери»: Надежда Наксыл

Тываның Национал театры «Тыва сценаның эртинелери» деп чаа төлевилелди эгелээн. Ооң бир дугаа­рын биче театр «Тет-а-тетке» Тываның Улустуң артизи Надежда Наксыл ужуражылга кежээ­зи-биле ажыткан. 

Аңаа артистиң эш-өөрү, өөреникчилери база ооң хөй талалыг салым-чаяанының мөгейикчилери кээп киришкен. Ужуражылга кежээзин оожум аялга үделгезинде артистиң шүлүк номчулгазы-биле эгелээн. Ооң шүлүк номчуурунуң тускай аянын дың­наан санымда-ла мага ханып, катап-катап дыңнаксаар мен. Артист бодунуң намдарын бичии тоолчургу чугаа кылдыр таныштырды. Ында 4 ажы-төлдүг өг-бү­лениң хеймери бичии Идегелдиң Пушкинниң, Свифтиң тоолдарынга бүзүреп, бодун тоол оранында кылдыр сагыжында бодап чоруурун чугаалап турар. Бичиизинден тура бүзүрээчел, чогаадыкчы, чиик бодалдары ам-даа улгаткыже ооң аажы-чаңында артып калган, чамдык эш-өөрү «карак-шилиң уштуп көрем, Надя» деп чемелей-даа бээрин артист чугаалап турду.

Надежда Наксыл – уран номчулганың мастери. Ооң хоюг, тааланчыг, арыг үнү кымны-даа тоомча чок арттырбас — көрүкчүнү ыгладыптар азы каттыртыптар. Ооң бо уран талантызын хөй-ле российжи база республика чергелиг мөөрейлерге шаңналдары бадыткап турар.

С.Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузундан» «Оттуг-терге» деп үзүндүнү артист номчуурга, машинаның даажы, ховуда куштарның мыжырашканы, оолдуң корткаш, ыглап маңнап турары каракка көстүп келир. База ол ышкаш К-Э. Кудажының «Адыг биле дилги» деп баснязын, Роберт Рождес­твенскийниң, Эдуард Мижиттиң, Мария Күжүгеттиң, Клара Доржунуң шүлүктерин номчуур­га, адыш часкаашкыннары      үзүктелбейн турду.

«Пушкин – бүгү назынымда салдынмас чогаалчым» деп Н. Наксыл чугаалааш, российжи мөөрейге тыва дылга «Бахчисарай фонтанын» канчаар күүсеткенин сактып чугаалап турду.

Кежээниң эрттирикчизи, Россияның алдарлыг, Тываның Улустуң артизи Анзат Куулар Надежда Кууларовнаны Мос­квада Щепкин аттыг театр институдунуң тыва студентилерниң башкызы деп дыңнатты. Көрүкчүлер артиске айтырыг­лар салып, Москвада ажылының дугайында чугаалап бээрин дилээн. «Башкы ажыл – улуг харыысалга-дыр. Тываның шупту булуңнарындан 12 оолдар, кыстарны Москваның чүрээнде өөредилге черинге башкарары меңээ улуг харыысалга болгаш чоргаарал-дыр» — деп, ол чугаалады. Өөреникчилериниң дугайында улуг ынакшыл-биле, оларның иези ышкаш чугаалап, кандыг бергелерни катай ажып эртип турганын таныштырды. «Чаныган мен… Хөөлүг кара-даа болза, Кызылым эргим» деп ол чаныксап, театрын сактып келгеш, Интернет четкизинден чаңгыс чер-чурттуглары-биле харылзажып, оон хөй медээни билип ап турарын база сонуургатты. Тыва аныяктар аразында шүлүк бижиир авторлар эвээш эвес, оларның аразындан Эрик Донгак биле Ай-кыс Ондарның шүлүктерин онзалап, аалчыларынга номчуп берген.

Ийи шак ажыр үргүлчүлээн ужуражылгадан Надежда Наксылдың чогаадыкчы ажыл-ижин, ооң уран талантызын улуг сонуургал-биле мага ханып көрдүм. Тыва театрның артистери-биле мындыг ужуражылгалар пятница санында эртер кылдыр организастап турары дыка-ла онза-дыр.

 Алдынай Соян.

Альберт Хомушкунуң тырттырган чуруу.