Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Моолдуң экономиктиг шуул­ганында киржип турар

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бо хүннерде Улан-Батор хоорайда Моолдуң экономиктиг шуул­ганында киржип турар. Кожавыста күрүне ук шуул­ганны 2010 чылдан тура эрттирип келген.

Шуулганның ажылының үезинде республиканың Баштыңы Россияның Моолда Онза болгаш бүрүн эргелиг элчини Алексей Евсиков болгаш Моолдуң Даштыкы херектер яамызының кожа-хелбээ чурттар-биле харылзаа тудар департаментизиниң директору Алтангэрэл Раднаабазарын-биле ужуражыр. Чурттар аразында кады ажылдажылганың мурнады көөр чүүлү болза, Тываны таварты эртер “Россия — Моол — Кыдат” деп кызыгаар кежилдир транспорт коридорун тургузары болур. Тургус­тунуп келген геополитиктиг байдалдарда ол коридор Россия Федерациязынга улуг ужур-дузалыг.

Моол тала-биле кады Тыва Республиканың Чазаа кызы­гаар чоогунда девис­кээрлерни хөгжүдериниң планнарын ажылдап кылып турар. “Россия Федерациязының күрүне кызыгаары” деп тускай сорулгалыг федералдыг программаның иштинге “Хандагайты” эрт­тирилге пунктузунуң чаартылгазы, «Абакан – Ак-Довурак», «Чадаа­на – Ак-Дову­рак» болгаш «Кызыл – Эрзин» аразының авто­оруун федералдыг өнчүже дамчыдып бээриниң талазы-­биле ажыл адак­талып турар. Удавас ол чурттар ара­зы­ның «Крас- ­ноярск – Аба­­кан – Ак-Дову­рак – Ча­­даа­­на – Ханда­гай- ­ты – Улан­гом – Ховд – Урумчи» магистралы­ның кезик-чам­дыызы апаар.

“Хандагайты” эрттирилге пунктузунуң чанынга кызыгаар чоогунуң экономиктиг кады ажылдажылга черин тургузарының дугайында айтырыгны өөренип көрүп турар. Даштыкы садыг харылзааларының хөгжүлдезинге Тыва сонуургалдыг. Ылаңгыя болбаазырадылга болгаш эът кылыгларын киир сөөртүрүнүң кезээнге. Мооң-биле холбаштыр Тыва Республика Моолдуң барыын районнары-биле кызыгаарлажып чыдар черлерге мал-маганның аарыының талазы-биле байдалды чавырылдырар кады ажылдажылганың хемчеглерин ажылдап кылган.

Амгы үеде ажылдап турар культура-өөредилге программаларын чаа деңнелче үндүреринге база Тыва сонуургалдыг. Мында чугаа чүнүң-даа мурнунда Тываның болгаш Моолдуң чогаадыкчы коллективтериниң гастрольдарының үргүлчү­лелдииниң, а ол ышкаш студентилер солчулгазының дугайында чоруп турар. Тываның күрүне университединде чылдың-на Моолдан келген чүс хире оолдар, кыс­тар өөренип турар.

"Тыва–моол харылзаа­лар чоннарның езулуг найыра­лы­ның үлегер-чижээ Россия биле Моолдуң чиңгине эрге-ажыктарынга болгаш моон ыңайгы хөгжүлдезинге бараан болуп турар деп ди­дими-биле чугаалап болур мен" – деп, Владислав Ховалыг бүзүрелдиг чугаалаан. Шуулганга кандыг айтырыг­ларны көдүрүп шыдаанын Тываның Баштыңы бодунуң блогунда бижип турар. "Садыг­­лажылга шинээ­зин, орук-чирик, аралажылга айтырыгларын калбартырынга моол тала сонуургалдыг. Ылаңгыя, "Хандагай­ты – Бор­шоо" эрттирилге чериниң чаартылгазын дарый доозарынга сонуургалдыг” – деп, Ховалыг демдеглээн. – Ооң дугайында эрттирилге черлерин катап тургузарының талазы-биле национал комитеттиң даргазы Буягийн Тулга-биле ужуражылга үезинде чугаалаштывыс".

Моолдуң аъш-чем, көдээ ажыл-агый болгаш чиик үлетпүр сайыды Болорчулуун Хаянгаа-биле ужуражылганың үезинде Тываның Баштыңы кожа-хелбээ черлерге мал-маганның ортузунга халдавырлыг аарыгларны болдурбазының талазы-биле “арыг девискээрлерни” тургузарының дугайында дугурушкан. Оон аңгыда, Моолдуң Чазааның оралакчы даргазы, экономика болгаш хөгжүлде сайыды Чимэдийн Хурэлбаатар-биле чу­гаалажылга база үре-түңнелдиг болган.

Бо чылын Моолдуң эконо­миктиг шуулганынга 1700 хире аалчылар келген. Июль 11-де олар моолдарның национал байырлалы — Наа­дым­ның ажыдыышкынынга киришкен.