Тожу кожуунда ивижилер байырлалы

Эрткен неделяда Тываның ыраккы Тожу кожуунга ивижилерниң болгаш аңчыларның 18-ки фестивалы болуп эрткен.

Ооң кол сорулгазы Тожунуң үндезин чурттакчыларының чүс-чүс чылдарда кылып келген ажылының хөгжүлдезинче кичээнгейни хаара тудары, бо адырга шылгараан кижилерни хүндүткеп байырлаары, чоннуң езу-чаңчылдарын кадагалаары, аныяк салгалды кижизидери болур.

Совет үеде Тывага ивилерниң саны 15 муң баш чедип турган, ынчалза-даа иви ажыл-агыйын рынок өскертиишкиннериниң чылдары чылча шапкан. 2003 чылда Тывада азырал ивилерниң саны чүгле 516 апарган. Ивини азырап өстүрери Тожу чонунуң чаңчылчаан ажыл-ижи болганда ону кадагалап арттырар болгаш катап тургузар талазы-биле бөлүк хемчеглерни Тываның Чазаа боттандырып турар.

Чыл санында субсидия акша-хөреңгизин аңгылаары, ивижилерге болгаш оларның ажы-төлүнге янзы-бүрү чиигелделерни бээри, социал программалар езугаар ивижилерге чурттаар оран-бажыңны тудары дээш, өске-даа хемчеглерниң ачызында иви бажының саны өзүп эгелээн. ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының сан-чурагайы езугаар 2014 чылдың январь 1-ниң хүнү-биле республиканың дөрт соңгу-чөөн кожууннарында ниитизи-биле 2506 баш азырал иви бар. Ооң иштинде 2 муң баш ажыг иви — Тожу кожуунда. 2013 чылга деңнээрге, иви бажының саны 20, 9 хуу көвүдээн.

Тожунуң ивижилериниң байырлалы Тоора-Хем суурдан ырак эвесте «Бирги-Алаак» деп черге эрткен. Чыглып келген чонга ТР-ниң Чазак Даргазының  адындан ооң оралакчызы Сергей Огнев байыр чедирген.

Иви ажыл-агыйы дээрге күш-ажылдың анаа-ла-бир хевири эвес, а хүндүткелдиг, кызымаккай биче чоннуң амыдыралының аяны-дыр деп, С.Огнев демдеглээн. Хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш «Өдүген» МУБ-туң ивижизи Борис Акка Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң даалгазы езугаар күрүне шаңналын тывыскан. Ол-ла бүдүрүлге чериниң коллективинге принтерни база белекке берген. Иви ажыл-агыйының тергииннеринге хүндүлүг бижиктерни болгаш белектерни Тыва Республиканың Дээди Хуралының мурнундан Каң-оол Даваа тывыскан. Тожу кожууннуң чагырга чери база чаңгыс чер-чурттугларының эки ажылын онзалап демдеглээн.

Байырлалдың спортчу кезээн чаңчылчаан болгаш амгы үениң маргылдаалары тургускан. Оларга «Өдүген» МУБ-туң,  «Ий», «Азас», «Чазылар» КБЧ-ниң болгаш хууда ажыл-агыйында 56 баш ивилиг ПУ-12 -ниң төлээлери киришкен. «Өдүген» МУБ-туң ажылчыннары Аржаан Бараан биле Наталья Бараан боо-биле адар маргылдаага тиилээн. «Буран» деп харга халдыыр машина-биле 2 км черге чарыштың тергиини ивижи Өнер-оол Кол болган.

Оон аңгыда ивилерни мунуп алгаш, чаржыр, ивини дүрген эзертээш, чүъктү чүдүрер, ыяшты хирээлээш, чарар, баг биле балдыны ырадыр октаар дээш, оон-даа өске мөөрейлер болуп эрткен. «Лунсин» КХН болгаш тус черниң сайгарлыкчылары ивижилерни деткип, тиилекчилерге хүндүлүг бижиктерни, белек-селекти тывысканнар.

Тоора-Хем суурнуң төп Культура бажыңының ажылдакчылары база уругларның уран чүүл школазының өөреникчилери аалчыларга солун концертти бараалгаткан. Байырлыг салют-биле ивижилерниң фестивалы доозулган.