Шолбан Кара-оолдуң доктаамал сагыш човаашкынында оолдары: Тываның Баштыңынга деңнежир бис!

 «Республика Баштыңы Шолбан Валерьевич-биле аралажыры – онза хүндүткел! Ооң-биле харылзашкаш, боттарывыска бүзүрелдиг апаар бис. Хей-аъды бедик, эткен сөзүнге ээ болган езулуг эр кижи ол. Чедиишкинниг кижи болуп, аңаа деңнежип, сөзүмнү ээлээр мен. Чылыг ужуражылгалары, эрес-дидим чоруктуң кичээлдери дээш четтирдивис, бистиң найыралчы харылзаавыс ам-даа уламчылаарынга бүзүрээр мен» - деп, республиканың школ-интернадының доозукчузу Айдын Анай-Бегзи аттестаттар тыпсыр байырлыг шугум үезинде чугаалаан.  

 Эң-не чоок кижилери – башкылары база төрелдери байырлыг хемчегде чыылган. Аян-шинчи киир кеттинген 12 кижи - үш кыс база тос оол школа доосканының бышкан билиг аттастадын байырлыг байдалда алганнар. Оларның бирээзи - тергиин, дөртү - эки демдектер-биле доозуп, чаңгыс аай күрүне шылгалдазын чедиишкинниг эрткеннер. 

 Оолдар-биле бүдүн чыл дургузунда кады тренировкалап, тирже походтап, кезээде ужуражып тургаш, доңнажы берген эң-не чоок өңнүү, ада сагыш човаашкынны салган Шолбан Кара-оол оларга байыр чедирери-биле база чедип келгени – улуг өөрүшкүнү болдурган. Дыңзыг куспактаашкыннар, карак чажы бадып келги дег, сүрээденчиг үе шак. Шолбан Кара-оол доктаамал сагыш човаашкынында алганы оолдарга сөөлгү үениң смартфоннарын белек кылдыр сунгаш, шуптузунга байыр чедирген.  

 Хөй санныг хүндүлел бижиктерниң эдилекчизи, спортчу Айдын Анай-Бегзи чылыг сөстерни сагыш-сеткилден чугаалаан: 

 «Школавыс-биле чарлыры, бир талазында өөрүнчүг-даа, өскезинде кударанчыг-даа-дыр. Бо байырлалда бистиң өөрүшкүвүс база муңгаралывысты албан-биле үлежип келген аалчыларга база шупту башкыларывыска, кижизидикчилеривиске өөрүп четтиргенивисти илереттим. Баштай, мени мынчаар кижизидеринге үлүүн киирген башкыларымга өөрүп четтирдим. Эш-өөрүнге, чоок кижилеринге дузалажып чоруурун угааткан силер. Мугаттынып-даа турган бис, силерни хомудадып-даа чордувус. Төлептиг кижилер болурун кызыдар бис. Ынчангаш күзелдеривисти чедип алыр бис. Шолбан Валерьевич Кара-оол-биле эрттирген чылывыс хилис барбас, салдынмас бис. Четтирдивис».

 «Хүндүлүг аалчыларывыс база Шолбан Валерьевич! Чаа, улуг амыдыралче кирип турарывыс онзагай бо хүнде байыр чедирип келгениңер база сеткилиңер ханызындан деткимче, дуза көргүзүп чорууруңар дээш өөрүп четтирдивис, Шолбан Валерьевич. Силерниң ачы-дузаңар бисти чалгынналдырып чоруур. Силерге база өг-бүлеңерге быжыг кадыкшылды, ажыл-ижиңерге чедиишкиннерни күзедивис. Бисти өөредип, кижизиткен ынак башкыларывыска, интернаттың эриг баарлыг ажылдакчыларынга база катап четтирдивис. Күдүк базып мөгейдивис». 

 Республика Баштыңы Шолбан Кара-оол өскүс уругларга чагыг-сүмезин берип, чааскаанзыргай кылдыр боттарын бодавазын чагаан. 

 «Бодумнуң ажы-төлүм дег, меңээ чоок апарган силер. Ынчангаш сүрээдексеп тур мен. Бодумнуң сөөлгү коңгамны сактып тур мен. Ынчан база силерде ышкаш, чаңгыс аай галстуктарлыг бис. Сактырывыска, чаңгыс хүн дургузунда улуг апарган-даа дег бис. Чүге-ле ийик, мурнувуста билдинмес оруктардан, ыглап-даа, каттырып-даа турдувус. Улуг кижиниң амыдыралы төнчү чок уткалыг. Тура-соруктуг болуп, бодап алган күзелдериңер амыдыралда боттандырарын күзедим. Бот-боттарынарны билчир, демниг чорууңардан, силерден билдингир кижилер, эртемденнер үнеринге бүзүрээр мен. 3-4 класска школа-интернатка чурттап турган болгаш, ооң кандыызын эки билир мен. Чуртталга сагыш ышкаш болбас. Бир эвес кандыг-ла бир чүүл болдунмайн барза, ундараваңар. Бир эвес бурунгаар көрүштүг болзуңза, хөйнү чедип алыр сен. Сагыжыңга тааржыр мергежилди шилип ал. Кандыг-даа мергежил каяа-даа херек. Эң-не кол чүве – мергежилиңни эки билир бол, ынчан каяа-даа торулбас сен. Шиитпирлээн соонда, кылыр. Болдунмаза, ажырбас. Амыдыралда бодун тып алыр чүүлдер-ле хөй, мурнуңарда бүдүн чуртталга бар-дыр. Бодуңарга удур кажан-даа хөделбеңер. Силерде өзек күш бар, туруштуг чоруңар. Амыдырал-чуртталгага хамаарыштыр ам-даа мерген чагыгларны дыңнаар силер. Арага деп ажыг сугдан ойлап чоруңар. Ону амзаптарга хөглүг, экизи аттыг ышкаш. Чок, ол ындыг эвес. Арага биле наркотиктер – дүвү чок ээремче орук-тур. Оон эштип үнери берге. Чуртталгаңар хейде будалып каар. Бурунгу скиф культуразы, көшкүн цивилизация – бистиң ук-төөгүвүс ол-дур. Сайзыраңгай чоннар - гуннар, уйгурлар, түрктер, моолдар бистиң чер чуртувуска чурттап чорааннар. Кайы хире салгалдыг-дыр бис. 6 муң чыл бурунгаар скиф алдыны кандыг турганын көрүңер. Ол хире бедик деңнелдиг ус-дарганнарлыг, ажыл-амыдыралдыг чораан. Ол хире бай чер-чуртувуска дүгжүр ужурлуг бис. 

 Шыдаар мен, чедип алыр мен деп, бодумга чугаалап чоруур мен. Тергииннерге деңнежип, кошкактарны өрү тыртып чоруңар.  

 Езулуг эрлер апарып, каракка-ла көзүлдүр өзе бердиңер. Чүгле сула салдынмаңар. Школаңар утпаңар. Улуг чуртталгаже канчаар кирериңер – силерден хамааржыр. Бо шактан эгелеп бот-тускайлаң улуг кижилер-дир силер. Силер-биле аралажып тургаш, эрзиг мөзү-шынар барын эскерген мен. Ындыг хевээр артып калыңар. Өөредилгеңерден чедиишкиниңер хамааржыр. Билиг-мергежилди чедип алыр дээш, эки кызып өөрениңер. Бир эвес болдунмаза, салдынып болбас. Ынчангаш мергежилди чедип алыры албан, херек. Иштиңерге адааргал тутпаңар. Шупту чүүлдү чедип алырыңарга бүзүрээр мен. Чааскаан бис деп бодаваңар. Хей-аъдыңар бедик чорзун». 

 Шолбан Кара-оол Кызылдың Президент кадет училищезинче дужаап кирер оолдарны белеткеп турар школа-интернатта лагерьге база четкен. Канчаар марштап, белеткенип турарын бешки классчылар көргүскен. Регионнуң баштыңы оолдарны мактааш, кичээлдерге эки белеткенип, дыштанырын күзээн. «Эр-хей, оолдар! Шылгалдаларга шыңгыы белеткениңер. Бир эвес кайы бирээңер дужаап кирип албаза, муңгараваңар, келир чылын кирип алыр силер. Чедиишкинниг болуңар» - деп, Шолбан Кара-оол чагаан.