«Туранда» мыйыс кезиишкини эгелээн

Сыын ажыл-агыйының ажылдакчыларында чугула кампания эгелээн:  олар август айга чедир 125 сыынның мыйызын кезер ужурлуг, оларның чүгле 65 бажы үш хар четкен.

 Бүдүн-чартык чыл бурунгаар тургустунган ажыл-агыйга мы     йыс кезериниң талазы-биле эң баштайгы компанияны бо чылдың       июнь 6-да эгелээр деп доктааткан Сыын ажыл-агыйын регионга сайзырадырының талазы-биле эгелекчи саналды үндүрген Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ол бүдүрүлге чорудулгазы-биле таныжар дээш четкен.

Продукциязын алыр 5 сыынны аңгылап, кажаалааш, оларның баштайгызын мыйыс кезер тускай дериг-херекселге эккелген, ол дээрге сыынның ийи талазындан кыскаш, ооң бажын так тудуп алыр херексел-дир. Сыын ажыл-агыйында бригадир Андрей Бочкарев ол амытанга элээн аарышкылыг болур үүлениң чамдык нарын талаларын тайылбырлааш, бо чугула кампанияның эгелээнииң демдээ кылдыр республика Баштыңынга баштайгы мыйысты кезерин саналдаан. Дуржулгалыг специалистиң арга-сүмезин ажыглап тургаш Чазак Даргазы  сорулгазын эки күүсеткен, үш харлыг сыынның тергиин эки мыйызын чыылганнарга бараалгаткан.

Бо ажылга чүгле 5 минута чарыгдаттынган, чүге дээрге аныяк мал мыйызы сөөктелбээн чымчак хевээр болур. Кестинген мыйыстарны деңзилээш, соодур салып каан. Мыйызын кезип каапкан черни дүрген эттиндирери-биле мал эмчизи балыг черни тускай бүдүмел-биле болбаазырадып ажылдаан. Сыынны салыр бетинде аңаа тарылганы салып, биохимиктиг анализ кылыры-биле ооң ханын алган.

Ол бүдүрүлге чорудулгазының дараазында үе-чадазынга мыйыстың эм шынарын камгалап артырары болгаш арыглаары-биле ону изиг сугга биче када хайындары хамааржыр. Ону изиг сугга деңзизин барымдаалап 60-120 секундада тудар. Ону элээн каш катап аңгы-аңгы аргалар-биле хайындырар, ол бүгүнү специалисттер бодунуң тускай аргазы-биле күүседип турар дээрзин Андрей Бочкарев таныштырган. /ш хире хонганда мыйысты изиг черге, хап каан кадагларга азып тургаш, шыгын үндүрер. Ол ажылды база элээн каш үе-чадага күүседир, ооң соонда мыйысты салгыннадыр черже чорудар болгаш аңаа кургаткан соонда шыгжагга сугар. Ол бүгүнү кылып доозуп турда мыйыс баштайгы турган хемчээлинден барык үш катап эвээжеп каар.

Баш удур санаашкын-биле алырга, бо чылын 200 килограмм кургаг мыйысты саарылгаже үндүрер. 2016 чылда продукция бээр сыынның бажы 300 чеде бээр.

Бүдүрүлге чорудулгазы-биле танышкаш, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол сыын ажыл-агыйының ажыл-чорудулгазы чүгле мыйыс бүдүрери-биле кызгарлаттынмас ужурлуг дээрзин демдеглээн. «Улуг ажыл-херектиң эгезин салган-дыр бис -- деп, ол чугаалаан. -- Ол ажыл-херекти кижилерни эмнээр болгаш оларның кадыкшылын экижидер чорудулгалар-биле уламчылаар ужурлуг бис. Мыйыс холаан ванналарны тургузуп, сыын мыйызындан бионемелделер база кылып болур, ону бүгү делегей ажыглап турар болгай, ынчангаш оон немелде орулга кирип кээр. «Туранның» продукциязын чүгле Мурнуу Кореяның азы Кыдаттың сонуургаарын эвес, а республиканың чурттакчылары боттарының сонуургаарын күзээр-дир мен, кадыкшылын экижидерин бодап чоруур кижилер эвээш эвес болгай».

«Туран» сыын ажыл-агыйы хөй ажыл-агыйлыг бүдүрүлге апаар дээрзин сагындыраал, уксаажыдылга херээнден аңгыда ону мыйысты бүдүрер болгаш болбаазырадыр, суй-белектер кылыгларын белеткээр, санаторий-кадыкшылга комплекизи кылыр сорулга салдынган. Ынчангаш, Тываның Баштыңы ол ажыл-агыйны «бюджетке чүък» болур чер эвес, акша-хөреңгини четчир кылдыр ажылдап ап турар бүдүрүлге болдурар сорулганы Көдээ ажыл-агый болгаш Саң-хөө яамыларының мурнунга салган. Ооң саң-хөө ажыл-агый чорудулгазын чоокку үеде санап үнрерин, ооң иштинде ачы-дузаның хевирлерин күш-ажыл төлевирин болгаш орулгаларның болгаш чсарыгдалдарынң өске-даа кезектерин тодарадыр айтыышкынны Чазак Даргазы берген.

Күрүне-хуу черлер эштежилгезиниң бот-боттарынга ажыктыг кады ажылдажылгазы ол ажыл-агыйны сайзырадырынга болгаш калбартырынга немелде арга болур. Өг-бүлелерниң чурттаарынга бүгү талазы-биле таарымчалыг коттеджтерни тударынга инвесторлар киржип болур, планда кирген 7 бажыңның ийизин тудуп эгелээн. Комплекстиң девискээри чаагайжыттынып турар: чунар-бажың бар, улустуң дыштанып орар черлери туттунган, оруктар салдынган, сандайларны тургускан. Эмнээшкин алыр бажыңчыгаштарда ваннарны киирген, душтаныр кабиналар дертиттинген, ракованиналарны туругускан, ажыл-агый ажыглалының чугула оран-савалары туттунган.

Сыын ажыл-агыйындан 7 хире километр черде, улуг эвес хөлдүң эриинде, ажылдар эгелээн. Аңаа туризм-кадыкшыдылга коимплекизин ажыглаарын күзээн кижилер ында бажыңнарга чурттап, суунда мыйыс холаан ванналарга кирип болур.

Мыйыс холаан суглуг ванна дээрге кижиниң кадыкшылынга чугула ужур-дузалыг эмнээшкин болур, мыйыста чыылган ажыктыг чүүлдер кижиниң эът-кежинче сиңнигип кирер, аарыглардан эмнениринге дузалаар. Ындыг сугга эжинген кижиниң кадыкшылы аарыгга белен алыспас, нервизи быжыг болур болгаш аныяксыг болуру бадыткаттынган. Мыйыс холаан сугну улус бурун шагдан бээр ажыглап келген, амгы үеде ону медицинада база ажыглап турар.  Аңаа кирген соонда кижиниң ажылдаар аргазы улгадыр, чем хайылдырар органнарның ажылдаары экижиир, чүстер аарыы чидер, организм долу күштүг апаар болгаш кижи аныяксып, чүве сактып алыры экижиир, туруп могаары ховар апаар.