Ийи-Тал суурда аграрлыг школа-интернат чоннуң Шагаазын байырлаан

2017 чылдың сентябрь1-де Ийи-Тал суурда амгы үении-биле туттунган чаа школа ажыттынганын сагындыраал. Бөгүн ында 186 өөреникчи өөренип турар. Республиканың 13 кожууннарында «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилел киржикчилериниң 42 ажы-төлү интернатта чурттап турар. Олар Шагааны уткаан эң баштайгы байырлалынче Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолду чалааннар. 

"Силер-биле бөгүн өөрүп тур мен. Аныяк өг-бүлелер ажы-төлү-биле концерт номерлерин көргүзерге, боостаамда борбак чүве чыдып, кайгап ханмадым. Чоннуң байырлалы чылдан чылче улам нептереп, сайзырап турары эки-дир. Шагааның утказының дугайында уругларга хөйнү чугаалап, угаадырын башкылардан дилеп тур мен. Ай санаашкыны-биле Чаа чыл кажан үнүп келирил? Байырлал бүдүүзүн чүге онза белеткелдиң үези деп санаарыл? Чижээ, чолукшулга езулалын чүге эрттирерил, дээн ышкаш айтырыглар-ла хөй. Тыва культура төвүнүң коллективи-биле аңаа харыыны тыварын оралдаштывыс. Ол ужуражылгада Моолдуң Цэнгэлден хүндүлүг аалчыларның киришкени онза болду. Дыка үр чугаалаштывыс. Шагаа дугайында, ужур-чаңчылдарны шын эрттирери, тыва дылды кадагалап камгалаары дээш, тодаргай айтырыгларга доктаадывыс. Бир эвес өгбелеривистен дамчып келген ажылывыс – малчын иживисти салбас-ла болзувусса, дылывыс чиде бербезинге бүзүрээр мен. Ынчангаш хүндүлүг башкылар, оолдарны өөредип база кижизидеринче кичээнгейден салыңар. Оларның чогаадыкчы базымнарын, салым-чаяанын база уран талантызын деткиир херек. Аныяк малчыннар эң кол байлаан - ажы-төлүн силерге бүзүреп арттырган. Оларның манаашкынын, база ниитилелдиң бүзүрелин шынзыдар апаар. Маңаа, аграрлыг школа-интернатка, эң-не шылгараңгай башкылар ажылдаар ужурлуг, ону чедип алыр херек» - деп Тываның Баштыңы чугаалаан. 

Оюннаар өрээл ажыдыышкыны - байырлалдың кол кезээ болган. Дериттинген езулуг өгнү аңгы класста тиккен. Республиканың 7 профессионал өөредилге черлери: көдээ ажыл-агый, сайгарлыкчы чорук, агротехнология, улусчу ус-тывыш, транспорт, тудуг болгаш политехниктиг техникумнар сургуулдарының күжү-биле ойнаар өрээлди дерип тургасканын ТР-ниң Өөредилге яамызы дыңнаткан.

Өөреникчилер хүндүлүг аалчыларга кажык ойнаарының мастер-клазын эрттирип, а бир салыгны ойнаарынче Тываның Баштыңын чалаан. Оолдар оюн үезинде дүрген чугаалар ыдарынга эки билиглиин көргүскеннер.

 "Ноябрь эгезинде-ле Шагаа байырлалынга белеткенип эгелээн бис. Уруглар, оолдар, ада-иелери, бүдүн суур аңаа идепкейлиин көргүстү. Өске кожууннарда ада-иелер, кыштагжылар девидеп, боттарының оолдарынга чараш тыва хептерни чоруткулаан. Чамдыктары бөгүн мында чедип келгени ол-дур. «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилелдиң ажы-төлү мында байдалдарга чаңчыгар үени эрткени ол. Бирги улдуңда-ла суур оолдары-биле найыралдажы бергеннер. 186 өөреникчивистиң 42-зи республиканың 13 кожуунундан келген. Оларны 38 башкы өөредип турар» - деп, өөредилге чериниң директору Алексей Ширапай чугаалаан. 

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол өөреничилерниң делгелгеде салган чогаадыкчы ажылдарын ам-даа чедир кылырын чугаалаан. Робот техниказы, аргаан чүүлдер, алгыдан, ыяштан кылыглар дээш, өске-даа чогаадыкчы ажылдар делгеттинген. Оолдарның ажылы чоокта чаа Сочиге эрткен «Кышкы Ривьера» делегей мөөрей фестивалындан шаңналдарны эккелгени - чедиишкиннерниң эгези. 

"Сочиде Красная Полянаны, Олимпийжи паркта ырлап турар фонтаннарны дыка сонургадым. Дыка чараш чорду! Ыяшка оя чирттирин база чонар-даштан чазаарын маңаа шиңгээдип эгеледим. Технологиявыс башкызы Очур Витальевич Сундуй уран шевер ажылдарга өөредип турар. Ам-даа кызар мен» - деп, чедиги классчы Майдыр Дагба чугаалаан.  

Ийи-Талдардан Оюннарның улуг оглу, үшкү классчы Санчай аграрлыг школа-интернатта сентябрьда өөренип кирген. Ада-иези 2016 чылдың кыштагжыларынга хамааржыр, бөгүн олар, Тываның Баштыңының аныяк малчыннар болгаш суур хоочуннары-биле ужуражылгазының киржикчилери болган.  

"Республика Баштыңы-биле чугаа дыка солун эртти. Малдың кайы хире кыш эрттип турарын, ажыл-агыйжы кандыг айтырыглар барын чугаалаштывыс. Ажыл-агыйымны моон соңгаар канчаар хөгжүдер деп турарымны үлештим. Келир үеде малым бажын муң чедирип, мурнуку одуругже үнер планныг мен. Шолбан Валерьевичиниң ажылын деткиир мен, дыка эки, чончу төлевилелдерни эгеледи. Суурувуста дыка чараш школаны туттурду. Оглувус ол школада өөренип турар. Ында шупту чүве дыка эки» - деп, Мерген-Херел Оюн чугаалаан. 

Школа комплекизи ажыттынган соонда, немелде тудуглар база туткан. Херим иштинде гаражы, ногаа шыгжаар чери бар. Аграрлыг школа-интернаттың удуртулгазы ам дузалал ажыл-агыйын чаагайжыдар планныг.