Тывада кызыгаар зоназында кызыгаар чурумун үрээни дээш мал ажыл-агыйларының ажыл-иш чорудар эргезин казып болур

14.04.2022 Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россияның ФСБ регион эргелелиниң, корум-чурум камгаалар органнар төлээлери база кызыгаар кожуун чагырга баштыңнарының киржилгези-биле кызыгаар комиссияның хуралын эрттирген. Хуралда кызыгаар чоогу девискээрлерде чурттакчы чоннуң күрүне кызыгаарының камгалалында кызыгаар кезектери-биле кады ажылдажылга база корум-чурумну сагып турарының айтырыгларын сайгарып чугаалашкан.
Тываның 17 кожуунунуң алдызы: Эрзин, Мөңгүн-Тайга, Тес-Хем, Өвүр, Тере-Хөл база Каа-Хем кызыгаар чоогу черлерге хамааржырын сагындыраал. Беш суур - Саглы, Солчур, Хандагайты, Чаа-Суур, Качык кызыгаарга чедир беш километр хире черде зонада чыдар.
Кожууннар баштыңнары биле кызыгаар эргелелиниң төлээлериниң илеткээни-биле алырга, күрүне кызыгаарынче киир мал-маганны оъткарары чидиг айтырыгларның бирээзи болуп артпышаан. Бо чылдың эгезинден 5 ындыг таварылга демдеглеттинген. Херек малчыннарның чүгле кызыгаар хоойлужудулгазын үреп турарында эвес. А мал аарыглары-биле таарымча чок кожа девискээрден айыылдыг халдавырларны – чуманы, сибирь язвазын, калчаа аарыын киирип эккээриниң айыылы улуг дээрзин айыткан.
Кызыгааржыларның медээзи-биле алырга, кызыгаар таварты мал-маганын одарладып, кызыгаар чурумун үрээниниң талазы-биле Тыва Россияда эң мурнуку черде. Оон аңгыда мал ажыл-агыйларның дыка хөйү кандыг-даа чөпшээрел документ чокка кызыгаар зоназында иженип турары - кызыгаар хоойлужудулгазында улуг үрээшкинге санадыр. Күрүне кызыгаарын дургаар беш километр черлерде чыдар 259 малчын турглагның чүгле 110-у черинде документилиг.
Республика баштыңы харыысалгалыг ведомстволар база кызыгаар чоогу кожууннар чагыргаларындан чурттакчы чонга кызыгаар чурумунуң дүрүмнерин тайылбырлаар ажылды күштелдирерин негээн. Ажыл-агыйлар ээлери малын кадарбайн, одарладып үндүрүпкени дээш, хоойлуда көрдүнген административтиг хемчегге онаажырын тайылбырлаар.
Одар шөлдерин кылдырып, быжыглаттырар, азы ону хөлезилээр дугайында керээни чарар, кызыгаар чурумун үрээн база мал-маганны тударының чуруму хажыттынган таварылгада керээни үзерин көөр ажылды чорударын дааскан. Керээни күш чок болдурган таварылгада, кызыгаар зоназының девискээринге ажыл-агый чорудар эргези дорт казыттына бээрин тайылбырлаар.
Тываның Көдээ ажыл-агый яамызы-биле Ветеринарлыг болгаш фитосанитарлыг хайгаарал федералдыг албаны база кызыгаар кожууннар чагыргалары чыл төнчүзүнге чедир карантинниг дилиндекти кажаалаар, мал-маганны түр када тудар пунктунуң турар черин тодараткаш, дерилге ажылын организастаар даалганы алган.