Экономиктиг сайзыралдың кол өзээ — сайгарлыкчыларда

Россияның Сайгарлыкчы чорук хүнү ол дээрге 21 чүс чылда ажыл-чорудулгазы Россияның социал-экономиктиг сайзыралының үндезинин тургузуп турар, кызымаккай, тургузукчу кижилерниң ниитилелде бар болуп турарын бистиң күрүневистиң хүлээп көрүп турары-дыр. Ооң уламындан биче болгаш ортумак бизнести деткиири, ооң сайзыралынга чогумчалыг байдалдарны тургузары — федералдыг-даа, регион-даа деңнелдеринде экономиктиг политиканың кол угланыышкыннарының бирээзи болуп турар.

Сайгарлыкчы чоруктуң күрүне деткимчезиниң ажылдап турар системазы бистиң республикада тургустунган. Республика Баштыңының эгелеп чоруур болгаш аныяк салгакчыларга грантылары, биче инновация бизнезин тургузарынга болгаш сайзырадырынга грантылар болгаш социал сайгарлыкчы чорукту деткиири, биче сайгарлыкчы чорукту деткиириниң республика болгаш муниципалдыг фондуларын дамчыштыр биче чээлилерни тыпсыры, бүдүрүлге оран-саваларын чиигелделиг байдалдарга хөлезиге бээри, биче инновация компанияларынга тускай өөредилге программаларының төлевиринге субсидияларны тускайлаары болгаш деткимчениң өске-даа хевирлери ында кирип турар. Тываның биче болгаш ортумак бизнезинге көргүзүп турар дуза чоорту өзүп орар. 2007 чылда ооң хемчээли 16,5 миллион рубль турган болза, 2012 чылда 92,2 миллион четкен. Сөөлгү беш чыл дургузунда күрүне деткимчезин сайгарлыкчы чоруктуң 767 ээлери алганнар. Амгы үеде Тывада сайгарлыкчы чоруктуң 11878 ээлери ажылдап турар. Чүгле 2012 чылдың дургузунда оларның саны 8,6 хуу өскен.

Республиканың экономиктиг сайзыралынга хуу эгелекчи чорук улам көскү рольдуг апар чыдар. Биче болгаш ортумак сайгарлыкчы чоруктуң ээлери регионнуң ниити продуктузунуң 8,4 хуузун тургузуп турар. Аъш-чем бүдүрүлгезинде, садыгда, чонга амыдырал ачы-дузазының чедирилгезинде биче болгаш ортумак бизнестиң деңзигүүрү 80-ден 90 хуу чедип турар. Ажылдап турар улустуң 12 хуузун сайгарлыкчы чорукта ажыл-биле хандырбышаан, ажыл чок чоруктуң деңнелин кудуладырынга биче болгаш ортумак бизнес эвээш эвес салыышкынны киирип турар.

Тывага биче сайгарлыкчы чорукту улам ыңай сайзырадырынга бо чылын эгелээн «Бир суур—бир бүдүрүлге» деп губернатор төлевилели идиг бээр ужурлуг, ооң кол сорулгазы — суур бүрүзүнге, эң бичии болгаш кол-кол рыноктан ыракта турар черге сайгарлыкчы ажыл-чорудулганы тывылдырары, аңаа күрүне дузазының чедингир болурун хандырары болур.

Республиканың бүгү сайгарлыкчыларынга чедиишкинни болгаш чечектелиишкинни, чоок болгаш төрел кижилериниң, Тываның болгаш Россияның чаагай чоруунче угланган бүгү-ле эгелээшкиннериңерге боттаныышкынны күзедивис!

Тыва Республиканың Баштыңы Ш.Кара-оол.
Тыва Республиканың Дээди Хуралының (парламентизиниң) Даргазы К.Даваа