Тываның Өөредилге болгаш эртем яамызы школаларга өөредилге номнарын мөөңү-биле садар деп планнаан

15.09.2021 Тываның Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар Владислав Ховалыг, 2020-2021 өөредилге чылында республика школалары номнар-биле 84 хуу хандырылгалыг айтырыгны, ТР-ниң Өөредилге болгаш эртем яамызының удуртулгазы-биле ужуражып, чугаалашкан.
Кызыл хоорайда өөредилге номнары-биле хандырылга чүгле 62, Тес-Хемде – 77 база Кызыл кожуунда – 78 хуу. Ам-даа 279 952 санныг номнар 2021-2022 өөредилге чылында херек. Айтырыг саң-хөөге "үзер" болганындан, республиканың саң-хөө сайыды Орлан Достай ужуражылгага киришкен.
Өөредилге сайыдының албан-хүлээлгезин күүседип турар Солангы Тамчай өөредилге номнарының чедишпезиниң чылдагааннарын тайылбырлаан. Библиотека фондузун чыыр федералдыг негелделер, өөредилге номнарының федералдыг даңзызы бо-ла өскерли бээри, а Кызыл хоорай школаларында өөреникчилер саны чылдың-на көвүдеп турары - ооң чылдагааннары.
Школа номнарын садар акшаландырыышкынның чаңгыс-ла дөзү – өөредилге чарыгдалдарынга көрдүнген республика субвенциязының 310 чүүлүнде, ында чүгле өөредилге номнары болгаш пособиелерден аңгыда, техниктиг өөредилге дериглерин: карталар, приборлар, көргүзүг пособиелери, чарыгдал материалдары, сааазын, тонер дээш, өске-даа чүүлдерни садары кирген. Ындыг болганда, шупту субвенция акшазының ортумаа-биле 67 хире хуузу өөредилге номнарын садарынче үнүп турар.
Чылдың-на бир өөреникчиниң өөредилге комплектилерин четчелээринге 1000 рубль көрдүнген, а өөредилге организациялары ол акшага чүгле номнар база пособиелер эвес, өске-даа техниктиг херекселдерни садып турар.
Республика школаларының шак-ла ындыг саң-хөө политиказының түңнелинде, «Просвещение», «Дрофа», «Вентана-Граф», «Бином», «Русское слово», «Мнемозина» федералдыг ном үндүрер черлерге 2016-2020 чылдарда алган өөредилге номнары дээш, бо хүнде 4458538,87 рубль өре чыылган.
Өөредилге болгаш эртем яамызы ол айтырыгны шиитпирлээри-биле, шупту ийикпе, азы эң кол эртемнерге өөредилге номнарын садып алыр дээн ышкаш аргаларны саналдаан. Номнар эң чедишпес Кызыл хоорайга бир өске арганы сүмелээн.
«Просвещение» ном үндүрер черден шупту эртемнерге 247915 санныг өөредилге номнарын 105851386,1 рубль түңнүг акшага садып алыр болза, республиканың школа библиотекаларын номнар-биле 96 хуу четчелеп болур. А бир эвес, кол эртемнерниң 171078 өөредилге номнарын ол-ла “Просвещениеден” садып алыр дизе, 72467183,58 рубль херек.
Электроннуг өөредилге номнарын садып алгаш, номнар айтырыын бүрүнү-биле шиитпирлеп болур. Ындыг болзажок, өөреникчи бүрүзү эки техниктиг шынарларлыг планшет азы ноутбуктуг болза, өөредилге чорудуунга электроннуг өөредилге номнарын ажыглаар арга тургустунар. Шупту үндүрүкчүлер электроннуг өөредилге номнарын чүгле баш бурунгаар өртээн санашканда, азы чаңгыс өөредилге ному дээш 160,05 рубльди төлээнде, лизенция биле номнуң “дүлгүүрүн” дамчыдар.
Ужуражылганың киржикчилери санал-оналдарны кичээнгейлиг өөренип көргеш, республика субвенциязының 90 хуузун өөредилге номнарын садарынче шилчидер деп, шиитпирлээн. Өөредилге яамызы өөредилге номнары шынап-ла чедишпес школаларга номнарны сөөлгү үш чылда мөөңнеп садып алырын чугаалашкан. Үш чыл дургузунда акша-хөреңгини ынчаар үлээн соонда, чедишпес номнар саны эвээжээр ужурлуг деп, яамы түңнээн.
Бир эвес ынчаар хуваар чүве болза, келир чылдың республика бюджединче ам-даа 245 млн рубльди немей киирерин, саң-хөө сайыды Орлан Достай дыңнаткан. Республиканың кол саң-хөөчүзү библиотека фондузун чыырда, ада-иелерден ном садып алыр, азы школалар аразынга номнар солчур дээн ышкаш аргаларны ажыглап көөрүн саналдаан.
Сөөлгү дөрт чылда өөредилге номнарын садарынга республика бюджединден 145,2 млн рубльди тускайлаан.