Тывада “Өг-бүлеге-ле бирээден эвээш эвес дээди эртемниг уруг” губернатор төлевилелиниң киржикчилери көвүдээн

Тываның Баштыңының 2014 чылда саналдааны “Өг-бүлеге-ле бирээден эвээш эвес дээди эртемниг уруг” төлевилел күүселдези-биле 1500 ажыг аныяктар дээди өөредилге черлеринче дужаап киргеш, ону дооскан. 

ТР-ниң Өөредилге яамызы республика чазаанга 6 чыл дургузунда төлевилел-биле ажылдаанының түңнелин илеткээн. Губернатор төлевилелинде киржип турар доозукчуларның үштүң бирээзи-ле чылдың-на Россияның дээди өөредилге черлериниң студентизи апарып турарын яамы илеткээн.

 2020 чылда Тываның школаларын дооскан 311 кижиниң 37,5 хуузу, азы 114-ү дээди өөредилге черлеринче дужаап алган. Төлевилел негелдези-биле дээди өөредилге черлеринче киржикчилерниң 55 хуузу дужаап кирер ужурлуг турбуже, республиканың баштыңы Шолбан Кара-оол ол түңнелди эки деп санаан. 

Төлевилелдиң дыка хөй киржикчилери ажылчын мергежил чедип алыры-биле, техникумнарда база колледжтерде өөредилгезин 9 класс соонда уламчылап турар. Училище соонда ол оолдар, кыстар институттарже улаштыр дужаар. Дээди өөредилге черлеринче дужаап кирген уруглар саны-биле чамдык кожууннар мурнуку одуругже үнген. Барыын-Хемчик кожуунда губернатор төлевилелиниң киржикчилери болур доозукчуларның 78,9 хуузу студентилер санында кирген. Ийиги черде Кызыл - 59,1%, ооң соонда Эрзин кожуун - 57,1%. Арткан кожууннарда ол көргүзүг 14-тен 40 хуу хире. 

«Өг-бүлезинде дээди эртемниг чаңгыс-даа кижи чок өг-бүлелерде оода бир уруг дээди эртемни чедип алырынга дузалажыры – төлевилелдиң утказы ында. Эртем-билиг чедиишкинче дүлгүүр дээрзин, мергежил чедип алган уруг дуңмаларынга дузалап, өг-бүлезиниң шимчедикчизи апаарын амыдыралдан көрүп чор бис. Төлевилелди школа доозукчуларынга эгелеп тура, дээди өөредиле черлеринге дужаап киреринге белеткээр халас немелде өөредилгени организастадывыс. Улаштыр деткимчениң системазын калбартып, чаштар садындан уругну ам специалистер белеткеп эгелээн. Ооң ачызында төлевилел киржикчилериниң саны 9 муң ажа берген. Тускай курстарга болгаш боттары-биле кичээлдээринден аңгыда, акша-биле база дузалап турар бис. Бир эвес уруг институтче кирип алыр болза, материалдыг деткимчени көргүзүп, өөренир черинге чедир оруун төлеп, стипендиязын акшаландырып турар. 

Төлевилел 2018 чылдан көскү түңнелдерни берип, баштайгы 500 киржикчи дээди эртемниң диплолун алган. Үш чыл иштинде оларның саны 1570 четкен. Азы студентилээр назы чеде берген уругларның 40 хире хуузу дээди эртемни чедип алыр аргалыг апарган. Херек кырында түңнелдер оон-даа эки, чүге дизе дыка хөй оолдар, кыстар 9 класс соонда, профессионал училищелерде база колледжтерде ажылчын мергежилдерде өөредилгезин уламчылап турар. Ынчап кээрге төлевилел киржикчизи ийи кижиниң бирээзинге-ле амыдыралче орукту ажыдып берип турар. Ол эки угланыышкынны арттырып, харын-даа бүгү талазы-биле быжыглаар херек” – деп, Тываның Баштыңы төлевилелдиң амгы түңнелинге үнелелди берген.

 Республика төлевилелди боттандырар дээш бо үелер иштинде 12 млн. ажыг рубльди чарыгдаан. Ону төлевилел киржикчилеринге белеткел курстарын организастаарынче, конкурска даянгаш материалдыг деткимчени, эки студентилерге стипендия бээринче угландырган. Республиканың эрге-чагыргазы төлевилел акшаландырыышкынынче муниципалитеттерни хаара тудуп, киржикчилерге кандыг-бир дузаны көргүзерин доктааткан.