Көскү хөй-ниити ажылдакчы, ИХЯ-ның хоочуну, иштики албанның полковниги Куулар Дугаржапович ДАРЖАА мөчээн

 Тываның Баштыңы, Тыва Республиканың Чазаа көскү хөй-ниити ажылдакчы, ИХЯ-ның хоочуну, иштики албанның полковниги Куулар Дугаржапович ДАРЖААНЫҢ мөчээниниң дугайында ханы кажыыдал-биле дыңнадып тур. 

  Куулар Дугаржапович 1932 чылдың октябрь 5-те Тыва автономнуг областың Сүт-Хөл кожууннуң Хөр-Тайга сумузунга төрүттүнген. 

 Бодунуң күш-ажылчы базымын Тыва облкүүскомнуң Иштики херектер килдизиниң очулдурукчузу албан-дужаалдан эгелээн. 1962 чылда Тыва АССР-ниң ИХЯ-зының кеземче херээ истээр килдизиниң опертөлээзинче шилчиткен. Аңгы-аңгы чылдарда Тес-Хем, Чөөн-Хемчик, Каа-Хем кожууннарга милиция салбырларын удуртуп келген.

  70 чылдарның эгезинде Тыва АССР-ниң ИХЯ-зының Күш-ажыл-биле эдип чазаар албан чериниң №1 истелге изоляторунуң оперативтиг ажыл болгаш хүн чурумунуң талазы-биле начальнигиниң оралакчызынга ажылдаан.1975 чылда ону Тыва АССР-ниң ИХЯ-зының политика-кижизидилге килдизиниң начальнигинге томуйлаан, ол ИХЯ-ның коллегиязының составынга кирген. 1983 чылда ИХЯ-ның Күш-ажыл-биле эдип чазаар албан чериниң начальнигиниң оралакчызынга ажылдай берген. 1987 чылда хүндүлүг дыштанылгаже иштики албанның полковниги эргелиг үнген. 

 Иштики херектер органнарынга албан эрттирип турган үезинде район Советтериниң депутадынга 6 катап, Кызыл хоорай Совединге 1 катап соңгудуп чораан. Бодунуң кол ажылы-биле чергелештир ИХЯ-ның хөй-ниити амыдыралындан чыда калбайн, бот-тывынгыр уран чүүлге, «Динамонуң» шугуму-биле спортчу маргылдааларга—волейболга, баскетболга, хүрешке киржип, шаңналдыг черлерни ээлеп келген. 

  Хүндүлүг дыштанылгазынче үнзе-даа, Куулар Дугаржапович ИХЯ-ның болгаш республиканың хөй-ниити амыдыралынга киржип келген. 1993 чылда К.Д. Даржаа тараачын-арат ажыл-агыйын тургускан. 2000 чылдарда Кызыл хоорайның школа назы четпээн уруглар албан черлерин эът болгаш сүт продуктулары-биле хандырып турган. Шынарлыг сүт продукциязын бүдүрүп, чурттакчы чонну болгаш школа назы четпээн уруглар албан черлерин хандырып турары дээш, ол «2000 чылда Тыва Республиканың эң эки 10 бүдүрүлгези» деп республика конкурузунга тиилекчи болган. 

 Бүдүрүп турары сүт продукциязының эки шынарлыг болуп турарының бадыткалы — 2003 чылдың августа делегейниң Италияда Милан хоорайга болуп эрткен конкурузунга чедиишкинниг киришкени. Аңаа делегейниң 60 хире чурттары продукциязын делгээн. Чурттар аразының ол көрүлдезиниң кол темазы — бодунуң бүдүргени, экологтуг эң арыг продукциязын делгээри. Куулар Дугаржапович ол конкурска тыва быштакты киирген. 2003 чылдың ноябрьда Неаполь хоорайга ооң түңнелин үндүрген, 58 чурттарның төлээлеринден 14 киржикчи тиилекчи болган, аңаа Тывадан делгээн продукцияны бедии-биле үнелээн. Куулар Даржаа делегей конкурузунуң тиилекчизи кижи болганындан, жюриниң составынга дараазында 5 чылдың дургузунда кирип келген. 

 2012 чылдан бээр РФ-тиң Президентизи В.В. Путинниң бүзүреттирген кижизи болуп келген. 2012 чылдан бээр бо үеге чедир Тываның Баштыңының чанында хамаатыларның саналдарын деткиир талазы-биле чөвүлелди удурткан. ИХЯ системазынга Хөй-ниити чөвүлелин тургускан соонда, ол ооң идепкейлиг киржикчизи болуп, ТР-ниң ИХЯ-зының аттестация комиссиязының болгаш ТР-ниң Хөй-ниити палатазының составынга кирип турган. 

 Куулар Дугаржаповичини күш-ажылчы болгаш хөй-ниитичи ажыл-чорудулгазы дээш күрүнениң болгаш чазактың хөй санныг шаңналдары-биле шаңнап келген, оларның аразында «ССРЭ-ниң ИХЯ-зының алдарлыг ажылдакчызы», «Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы» деп хүндүлүг аттар бар. Тываның Баштыңы Ш.В. Кара-оолдуң Чарлыы-биле Куулар Даржаа 2014 чылда Тыва Республиканың Ордени-биле шаңнаткан.

 Куулар Дугаржаповичиниң дугайында сактыышкын ону таныыр болгаш ооң-биле кады ажылдап чораан кижилерниң чүректеринге кезээде артар. Тыва Республиканың Чазаа мөчээн кижиниң төрел болгаш чоок кижилеринге ханы кажыыдалын илергейлеп, эгиттинмес чидиригни оларның-биле үлежип тур.