Тываның Өөредилге болгаш эртем яамызы башкыларның күш-ажыл төлевириниң чаа системазын ажылдап кылган

13.09.2021 Тываның Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар Владислав Ховалыг башкылар ниитилежилгезиниң август чөвүлел хуралында, 18 шак кичээлдиг башкы эвээш дизе 24,5 муң рубль акшаны алыр кылдыр күш-ажыл төлевириниң системазын сайзыраңгайжыдар ажылды катап эгелээрин Өөредилге яамызынга дааскан турган. Ведомствонуң удуртулгазы шалың окладын 5600 рубль турганындан ийи катап өстүрүп, 12900 рубль чедирер дээн чаа система дүрүмүнүң төлевилелин таныштырган.
Шалыңның ындыг өзүлдезин күш-ажыл төлевириниң магадылалдыг кезээн өстүрүп, ооң деткимче кезээн кызырганы-биле чедип ап болурун сайыттың албан-хүлээлгезин күүседип турар Солангы Тамчай тайылбырлаан. Башкы кижиниң шалыңы район болгаш соңгу чүк немелделери-биле кады, компенсация база деткимче немелдези чокка, 24510 рубль болур. Ниити өөредилге организацияларында башкыларның шалың төлевириниң ортумак хемчээли 26 034 рубль тургаш, 40 хуу өзүп, 36 453 рубль чеде бээр.
С. Тамчай билдингир болур кылдыр тодаргай чижекке тайылбырлаан. Чижээ, 20 ажыг чыл стажтыг, мергежил категориялыг, алдар аттыг башкы немелде ажылдарны кылып турары дээш, компенсация төлевирлери-биле кады, амгы күш-ажыл төлевиринден бодаарга, 40,1 хуу хөй, азы ортумаа-биле 48288 рубль шалыңны алыр. А күш-ажыл стажы чок, неделяда 18 шак чүъктүг аныяк башкы немелде ажылдарны кылганы дээш, компенсация төлевири-биле кады 28 986 рубль ортумак шалыңны алыр, азы амгы күш-ажыл төлевириниң системазындан 21,2 хуу хөй.
Саң-хөө сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Орлан Достай документ төлевилелиниң сайгарылгазынга киришкеш, башкыларның шалың төлевирин улгаттырар дизе, республика бюджединден немей 645 млн рубльди үндүрер апаарын чугаалаан. Ол акша-хөреңгини бүдүн өөредилге чылынга санаан болганда, ам эвээш дизе 200 млн рубльди тывар апаар. Саң-хөө чылы төнүп турда, ону күүседири амыр эвес айтырыг.
Владислав Ховалыг баш бурунгаар санаашкыннарны деткип, ону ажылдап кылган тала доктаалдың төлевилелин бо чоокку аппарат хуралында киирерин негээн. Башкылар окладын көдүрери – шынарлыг өөредилге системазын тургузарынга эге базым болур. Аразында харылзаалыг өске-даа чидиг айтырыгларны шиитпирлээр аргаларны Өөредилге яамызы тывар ужурлуг.
Хостуг олуттарны “дуглап”, башкы кадрларның өскээр чоруурун шегледир. Найысылалче мөөңнелбейн, суурларга чаа школаларны тудар. Чылдың-на хоорай школаларынче кожууннардан муң ажыг өөреникчилер кээп турар. Чон хоорайже эки чуртталга, ажы-төлүнге шыырак билиг дээш кээп турары-биле ону тайылбырлап болур. Ындыг болзажок, Кызыл бүдүрүлге күчүзү чок, садыг хоорайы бооп артканы, хомуданчыг. Ынчангаш күзелдиг кижи бүрүзүн ажылчын олуттар-биле хандырып шыдавазы шын. А суурга кажан-даа ажыл төнмес, өг-бүлезин чемгерер дээш мал-маган тудар, огород тарыыр, ачы-дуза адырынга хуу черлерни ажыдып база болур. А күрүне хуу дузалал ажыл-агыйын ажыдып, араттаар, сайгарлыкчылаар күзелдиг кижилерге дузалап турар. Амгы үеде республика эрге-чагыргазы көдээ ажыл-агый продукциязын болбаазырадыр бүдүрүлгелер тургузары-биле кады, социал объектилер база чуртталга фондузун тудар инфраструктура кирген көдээ девискээрлерниң комплекстиг хөгжүлде программазын ажылдап кылып турар. Көдээ ажыл-агый яамызының шугуму-биле адаттынган хемчеглерни кады акшаландырар федералдыг программа-биле боттандырар арга бар.
- Кандыг-даа айтырыгны чаңгыс талалавайн, комплекстиг көөр херек – деп, В. Ховалыг чугаалаан.
Республиканың суурларынга биче комплектилиг “уруглар сады кадар школа” чаа хевирниң школаларын тударын өөренип көөрүн өөредилге яамызынга дааскан. Ол өөредилге системазының дараазында чадазы болур.